Sáng thứ Sáu ngày 7 tháng Hai, cùng ngày tờ LA Times
chọn hai vở Opera chính nên xem là Broke Back Mountain và The Tale of Lady
Thị Kính, từ Orange County, chúng tôi một nhóm mười mấy người lái xe
hẹn gặp nhau ở phi trường LAX để cùng bay đến thành phố Bloomington,
Indiana: chỉ để đi xem Chuyện Bà Thị Kính do nhà soạn nhạc P.Q.Phan
biên soạn. Sáng sớm thứ Sáu, ai cũng mệt mỏi với công việc cả tuần
và đầu óc còn bận lo thu xếp công việc ngày thứ Sáu. Bước lên máy
bay, ai đó đặt câu hỏi, lần cuối cùng bạn đi xem ca nhạc kịch Opera
là hồi nào? Mọi người nhao nhao trả lời. Người bạn đặt câu hỏi kế
tiếp, vậy lần cuối cùng xem một vở Opera có câu chuyện Việt, do nhạc
sĩ Việt soạn nhạc kịch trên sân khấu Mỹ là hồi nào? Ai nấy đều im
lặng, chẳng còn ai thắc mắc vì sao mình dẹp mọi công việc để bay
đến vùng trời băng tuyết này nữa.
Đó là tinh thần
của hàng trăm người Việt từ khắp nơi vào lúc khăn gói lên đường đi
đến Bloomington, Indiana để xem tận mắt vở ca nhạc kịch
The Tale of Lady Thị Kính. Đa số mọi người đều đã nghe và đọc nhiều
về công trình dàn dựng công phu cũng như đều quen thuộc với câu chuyện
Thị Kính. Nhóm chúng tôi may mắn hơn đã được nhạc sĩ P.Q.Phan cho nghe
trước một vài đoạn và được ông giải thích, giới thiệu nhân vật cũng
như chia xẻ suy tưởng của ông đằng sau câu chuyện và dòng nhạc này
vào tháng 12 khi ông có dịp về California. Chúng tôi đến Indiana với nhiều kỳ
vọng.
Đêm khai diễn đầu
tiên vào lúc 8 giờ tối thứ Sáu, ngày 7 tháng Hai, cả rạp chật kín
người. Nhà hát Opera ở một khu vực ít người Việt hôm nay dập dìu
những tà áo dài đủ màu. Khán giả người Việt, người Mỹ từ khắp nơi
hội tụ về đây ngồi im nghe câu hát tụng niệm mở màn Nam Mô A Di Đà
Phật của Sư Cụ cất lên trên sân khấu nhà hát Indiana University Opera
House. Nhóm chúng tôi cùng nhau đi xem vào đêm thứ Bảy ngày 8 tháng
Hai. Rạp hát chật kín. Từ phút đầu khi bức màn sân khấu được kéo
lên, 1500 khán giả đã dán chặt mắt vào bức phông mùa xuân tranh Đông
Hồ, để rồi sau đó liên tục bị cuốn hút theo từng dòng nhạc, từng
nhân vật.
Ảnh Việt Báo
Màn một mở đầu bằng cảnh mùa xuân với Thiện Sĩ trên
đường đến nhà Mãng Ông xin hỏi cưới Thị Kính. Và quan cảnh đám rước
ngày xuân diễn ra tươi vui đầy sắc màu. Dàn nhạc giao hưởng trên 60
người hoà điệu cho dàn đồng ca từ các nhân vật tham dự đám cưới
đồng thanh: “The love of this union, it’s brisk like this spring air, in the
name of Heaven and earth, bless this eternal love.” Có những khúc hát xen
kẽ tiếng Việt dù toàn bộ các diễn viên ca kịch đều là người Mỹ:
“Duyên phận của phụ nữ, phụ thuộc vào chánh nam, vợ hiền phải theo
chồng, tuân lời và cần cụi ngày đêm”.
Chúng tôi ngồi
gần cuối nhà hát, nên không chỉ được xem toàn cảnh mà còn có thể
quan sát mức độ hưởng ứng của khán thính giả, ai nấy trông đều chú
tâm ngồi lắng nghe. Lời nhạc, sắc phục, khung cảnh trên sân khấu được
trình bày giữ theo tinh thần Á Châu thời xưa, với nhân vật Thị Kính
giữ đúng sắc phục Việt. Hẳn nhiên có một vài chi tiết có thể được
điều chỉnh sao cho phù hợp văn hoá Việt hơn, như điệu bộ của các nhân
vật, màu sắc sân khấu, tuy nhiên một điều mà nhạc sĩ P.Q.Phan đã
thành công gần như tuyệt đối chính là phần âm nhạc, vừa đậm nét
nhạc Opera tây phương khiến người nghe liên tưởng đến nhạc kịch
Stravinsky, đồng thời phảng phất âm hưởng sâu lắng đậm nét hát chèo,
khiến khán giả người Việt tìm được âm thanh quen thuộc lý thú.
Đến cuối phần I
khi Thị Mầu với bộ tóc đen và khuôn mặt Á Châu tinh nghịch xuất hiện
lên chùa dâng lễ thì không khí bỗng dưng thay đổi. Hệt như trong tuồng
chèo truyền thống, Thị Mầu là nhân vật thu hút hớp hồn khán giả
một cách dễ dàng, tự nhiên. Nàng vừa hát những nốt nhạc cao vút
vừa lẳng lơ nhảy múa đưa câu chuyện bước vào những tình tiết tréo
ngược. Cao điểm của vở nhạc kịch cũng bắt đầu từ đây. Vào cuối
Phần I, khán thính giả cũng như nhân vật Nô, hoàn toàn bị Thị Mầu ra
tay hớp hồn.
Ảnh Việt Báo
Trong khi Phần I kết thúc với những màn sôi động trần
tính giữa Thị Mầu và Nô, thì phần II trở lại mở màn với khung cảnh
yên tĩnh, thanh tịnh với tiếng hát đầy tâm tình của Tiểu Kính Tâm
(Thị Kính, nay đã vào chùa tu hành). Tiếng tụng niệm của Tiểu Kính
Tâm xen kẽ với tiếng hát dầy dặn của Sư Cụ tụng niệm Nam Mô A Di Đà
Phật đưa khán thính giả trở lại với nhân vật chính và tâm tình của
Thị Kính. Có lẽ đây là một trong những đoạn ưng ý của nhà soạn
nhạc, giai điệu và hoà âm đưa người nghe trở về với thế giới âm thanh
vừa trong sáng, tha thiết, vừa ẩn chứa ngàn ngàn lớp lớp tâm tình,
đưa khán thính giả trở về với thế kỷ thứ 10 nơi người đàn bà sống
dưới lăng kính xã hội khắt khe, nơi Thị Kính rũ bỏ trần gian tìm
bình an cho tâm hồn: “My mind may be clear, and my soul light, but my fate is
uncertain...”
Những màn kế
tiếp lần lượt nối kết câu chuyện mang đầy chất kịch tính, như các
màn nhiều chuyện của Vợ Mõ và Lý Trưởng, màn xử án Thị Mầu trước
toàn bộ dân làng, cảnh Thị Mầu đem con bỏ trước cửa chùa, và cảnh
Thị Kính bồng con giữa chợ đầy thương tâm. Âm nhạc cũng chuyển từ tính
trong sáng, vui tươi đến những giai điệu nghiêm túc, thiêng liêng hơn, cho
thấy ý tứ sắp xếp của nhà soạn nhạc, đưa khán thính giả leo lên
từng bước một của tiến trình “thăng hoa”. Cuối cùng cảnh Thị Kính
Thăng Hoa trở thành Phật kết thúc vở nhạc kịch bằng nốt nhạc nhân
bản. Nhạc sĩ/nhà soạn nhạc kịch P.Q.Phan đã vẽ cuộc đời của Thị
Kính như một ví dụ cho thấy rằng một người đàn bà bình thường sống
vì mục đích cao cả có thể trở thành một biểu tượng có ý nghĩa
trong xã hội. Không thể chối bỏ ý nghĩa tôn giáo trong sự thăng hoa
của Thị Kính, nhưng vở opera cũng là bằng chứng cho thấy rằng với
tình thương, lòng độ lượng, sự kiên trì, một người đàn bà cuối cùng
có thể thăng hoa trở thành Phật, hay ai với Phật tâm cũng có thể trở
thành Phật.
The Tale of Lady
Thị Kính kết thúc với hơn ngàn khán thính giả đồng lượt đứng dậy
vỗ tay không ngừng. Trên đường bay về Cali, chúng tôi vẫn còn nghe âm
hưởng Chuyện Bà Thị Kính và tiếng dàn cồng (chiêng) văng vẳng, có
lẽ tiếng tụng niệm Nam Mô A Di Đà Phật với âm điệu hát chèo này sẽ
ở lại mãi trong đầu. Đường về ngắn hơn với câu chuyện về vở Opera
Quan m Thị Kính nổ như pháo, mỗi người mỗi ý, phê bình, khen ngợi...
Đa số mọi người đều hài lòng và cảm nhận sự tuyệt diệu của những
nốt nhạc, giai điệu, âm hưởng. Một số phê bình về sắc phục, điệu bộ
và một vài đoạn có vẻ “tuồng”. Nhưng một điều mà cả 14 người chúng
tôi đều đồng ý là nhạc sĩ P.Q.Phan đã thành công với những dòng
nhạc hay tuyệt ngoài mức mong đợi. Tâm nguyện của cả nhóm là vở
Opera Chuyện Bà Thị Kính của P.Q.Phan sẽ cất cánh thành một vở Opera
được lưu diễn khắp nơi ở Hoa Kỳ và trên toàn thế giới. Tại sao không?
Cốt lõi chính là phần âm nhạc và tuần bản đã đạt đến mức độ
tuyệt vời. Mọi yếu tố còn lại đâu khó khăn gì mà không theo đó
“thăng hoa”.
Ảnh Việt Báo
The Tale of Lady Thị Kính sẽ được tiếp tục trình diễn vào tối nay và tối mai, ngày 14, 15 tháng 2 lúc 8 giờ tối tại Nhà Hát IU Opera.
Ảnh Việt Báo
Nguồn:
%7Cutmcsr%3D(direct)%7Cutmcmd%3D(none)%3B%2B__utmv%3D660870685.-%3B)