- Tạp Chí Hợp Lưu  18939 Magnolia St. Fountain Valley, CA 92708 - USA Điện thoại: (714) 381-8780 E-mail: tapchihopluu@aol.com
Tác Giả
Tìm đọc

HOÀ HẢO

28 Tháng Tám 201712:46 SA(Xem: 31483)



Duc_huynh_phu_so
Huỳnh Phú Sổ (1919-1947

 

Dưới thời Nhật chiếm đóng (1940-1945), tại các tỉnh miền Tây, một giáo phái đang thành hình và lực lượng ngày một mạnh. Từ sau năm 1947, giáo phái này thường được biết như Phật Giáo Hòa Hảo, hay ngắn gọn hơn, Hòa Hảo.

Hòa Hảo thực ra chỉ là tên ngôi làng mà người khai đạo,  Huỳnh Phú Sổ (1919-1947) đã mở mắt chào đời. Đại cương, Hòa Hảo dựa trên một số nguyên tắc và phương pháp tu luyện đại chúng của Phật giáo tại gia. Tín đồ được dạy bảo chẳng nên theo đuổi những tài lợi thế tục, sống đạm bạc, đức hạnh. Giáo phái này liên hệ đến môn phái Đức Công Vương Phật, một trong năm chi nhánh của Bửu Sơn Kỳ Hương, dịch nghĩa tiếng Việt là “Hương lạ từ núi quí”—một thứ hội kín của người Hoa. Ngoài ra, còn chịu ảnh hưởng của Sấm Trạng Trình. Kinh điển và đường lối của Hòa Hảo cũng ít nhiều chịu ảnh hưởng của nhóm trí thức tân học nuôi lý tưởng giải phóng dân tộc khỏi sự chiếm đóng của Pháp, và thực hiện cách mạng xã hội. Nói cách khác, Hòa Hảo là một giáo phái không thuần túy tôn giáo mà bị chính trị hóa. Giáo phái này nhằm thỏa mãn nhu cầu tâm linh giới nông dân, không có điều kiện lễ bái ở các chùa, và đặt nặng vào đức tính cổ truyền hiếu (đối với cha mẹ, tổ tiên) và nghĩa (với thân hữu và đồng bào).

 

I. SƠ LƯỢC VỀ HUỲNH PHÚ SỔ (1919-1947):

 

Giáo chủ Huỳnh Phú Sổ sinh tại làng Hòa Hảo, tỉnh Long Xuyên, Nam Việt. Thân phụ là Hương cả Huỳnh Công Bộ, còn gọi là Cả Từ; mẹ là Lê Thị Nhâm.(1)

1. Những chi tiết căn bản trong bài này phần lớn rút ra từ  SHAT (Vincennes), 10H xxx [642 & 3969].

 

Thuở nhỏ, Huỳnh Phú Sổ theo học chương trình giáo dục bình thường của thanh thiếu niên Việt đương thời, một nền giáo dục tổng quát, cực kỳ hạn chế về kiến thức, nhưng đặt nặng vào bổn phận trung thành với nhà nước Bảo hộ Pháp (luân lý). Sau khi tốt nghiệp bằng Tiểu học, Huỳnh Phú Sổ bỗng bị bệnh nặng. Năm 1936, thân phụ ông phải gửi con lên Núi Sam (Thất Sơn, Châu Đốc), tu luyện theo phái Đạo Tưởng để chữa bệnh.

Thất Sơn (“Bẩy núi”) thuộc địa phận Tri Tôn, tỉnh Châu Đốc. Núi này nổi danh vì có nhiều hang động và chùa chiền, miếu am, nơi qui tụ những người chán cảnh thế tục hay trốn tránh pháp luật bảo hộ Pháp. Nổi danh nhất vùng Thất Sơn có chùa Bửu Sơn Kỳ Hương. Chùa này được bí mật xây lên trong khoảng 1900-1910, trên một đỉnh núi Cấm mà ít người đặt chân tới. Hòa thượng Cao Văn Long, còn được biết như Bẩy Đỏ, Mã Vang, chưởng môn phái Đạo Minh Sư, lập nên chùa này. Năm 1917, quân Pháp thiêu hủy chùa Bửu Sơn Kỳ Hương, sau cuộc nổi dạy năm 1916 ở Sài Gòn, nhưng danh tiếng chùa vẫn còn lưu truyền cho tới giữa thế kỷ XX.

Môn phái Bửu Sơn Kỳ Hương chia làm năm nhánh chính:

Nhánh Dương Công Vương Phật, tức giáo phái Bửu ngươn Phật pháp.

Nhánh Lão Công Vương Phật, tức Tịnh Độ Cư Sĩ

Nhánh Minh Công Vương Phật, tức Bửu Sơn Kỳ Hương (Quách Tấn Hưng)

Nhánh Bửu Công Vương Phật, tức Phật Thiền Môn

Nhánh Đức Công Vương Phật, sau này trở thành Phật Giáo Hòa Hảo

Sư phụ của Huỳnh Phú Sổ là That Xom, trụ trì chùa Trà Sơn. Sau ba năm tu luyện ở đây, Huỳnh Phú Sổ không những khỏi bệnh mà còn học được nhiều bùa phép, có thể chữa bệnh bằng nhân điện, thôi miên, bùa chú, v.. v... Năm 1939, Huỳnh Phú Sổ trở về làng Hòa Hảo, sức khỏe hoàn toàn bình phục. Ông tiếp tục tu luyện và chữa bệnh để cứu nhân độ thế. Nổi danh mát tay, trị được bá chứng, được gọi là Đạo Xển hay tôn xưng làm Phật sống, hóa thân của “Phật Thầy Tây An.” Huỳnh Phú Sổ cũng tiên đoán được rằng Pháp sẽ bại trận ở Âu Châu năm 1940, Nhật sẽ chiếm Đông Dương, và Việt Nam sẽ được độc lập dưới quyền một Minh Vương. Tín đồ tại Châu Đốc và Long Xuyên ngày càng đông.

Về vấn đề tu thân, Huỳnh Phú Sổ nhấn mạnh trên nguyên tắc hiếu nghĩa. Tín đồ phải ghi nhớ bốn bổn phận hiếu nghĩa sau: Nhớ ơn tổ tiên và cha mẹ; Nhớ ơn Tổ quốc, Nhớ ơn Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, kinh Phật, và tăng lữ; và, Nhớ ơn đồng bào và nhân loại. Ngoài ra tín đồ phải ghi nhớ Luật nhân quả của nhà Phật, và gìn giữ bốn đức tính bác ái, từ tâm, kiên nhẫn và lòng độ lượng.

Các tín đồ chỉ cần lập ngay tại nơi cư trú một bàn thờ phủ vải đỏ (trần đỏ hay trần điều), không hình tượng Phật. Cúng Phật, tín đồ chỉ cần hai ly nước mưa, hoa tươi hái được ở bất cứ nơi nào như bông trang (camomille), bông sen (lotus). Khi hành lễ sẽ vái tứ phương, với lời nguyện:

Nhứt nguyện cầu Thiên hoàng, liên hoa hội hội,

Nhị nguyện cầu Minh Vương trị chung, thế giới bình an,

Tam nguyện cầu phụ mẫu tại đường tăng long phúc thọ, phụ mẫu quá khứ trúc vãng Tây phương

Tứ nguyện cầu bá tánh vạn dân, tu tâm bác ái, giải thoát mê ly

Tín đồ không cúng các món ăn, không đốt vàng mã trong các dịp ma chay, v.. v... Họ được khuyên ngăn không uống rượu, không chơi cờ bạc, không hút thuốc phiện, không xa xỉ.

Mục đích của Huỳnh Phú Sổ là hiện đại hóa trường phái A Di Đà [Amidisme hay Amitabha, theo tiếng Nhật]. Đây là trường phái Phật đại chúng của Trung Hoa; các đệ tử thành tâm khấn Phật, không cần giới tăng già, không cần phẩm vật tế lễ. [Xem chương về Phật Giáo] Phái này có khoảng 700,000 tín đồ tại miền Tây Nam Việt, nhất là Châu Đốc, Long Xuyên, và rải rác trong các tỉnh Sa Đec, Cần Thơ, Bạc Liêu, Rạch Giá.

Huỳnh Phú Sổ chỉ muốn làm nhà Tiên tri, hậu thân của Trạng Trình, rao giảng về nỗi khổ đau của cuộc sống cùng tình cảnh loạn ly, chiến tranh, đói khổ và tận thế sắp tới. Để thoát khỏi những tai ương, đau khổ ấy, phải sớm giác ngộ tu đạo.

Những lời tiên tri của Huỳnh Phú Sổ được xuất bản thành nhiều tài liệu, như Sấm giảng khuyên người đời tu niệm [Prophéties expliqués pour exhorter les profanes à embrasser la réligion], gồm 910 câu lục bát, xuất hiện năm 1939; Kệ dẫn của người khùng [Prières du Fou], gồm 846 câu lục bát (1939); Sấm Giảng [Prophéties expliqués], gồm 612 câu lục bát (1939); hay, Giác mê tâm kệ [Prières pour réveiller ceux qui sont dans l'erreur]; gồm 846 câu lục bát (1939). Trong các bài kệ của Đạo Xển, thường lồng vào những lời kêu gọi đoàn kết toàn dân và hy sinh quyền lợi bản thân cho đất nước, dân tộc. Có người cho rằng tác giả những tác phẩm trên là Phan Văn Huê, từng bị người Pháp kết tội là Trốt-kít (Đệ tứ Cộng Sản), và sau này bị Việt Minh xử bắn.

Người Pháp chỉ chú ý đến Huỳnh Phú Sổ sau khi xảy ra một vụ giết người tại vùng Long Xuyên của tín đồ phái Đạo Tưởng. Những lời giảng dạy tín đồ đừng nên chú trọng đến tài sản, của cải trong cuộc sống giả tá của Huỳnh Phú Sổ được nhân viên an ninh Pháp giải thích như mang tinh thần chủ bại, khuyến khích nông dân đừng nên cày cấy ruộng đồng, và như thế đi ngược lại chính sách biến các thuộc địa thành kho dự trữ nguyên liệu để phục vụ nỗ lực chiến tranh của mẫu quốc Pháp lúc đó. Nhà chức trách Pháp cho lệnh tịch thu tất cả tài liệu của Huỳnh Phú Sổ.

Ngày 9/5/1940, Thống đốc René Véber (5/1939-11/1940) trục xuất “Đạo Xển” khỏi hai tỉnh Châu Đốc và Long Xuyên, chỉ định cư trú tại Cần Thơ. Huỳnh Phú Sổ tạm trú trong nhà Xã Thanh, làng Nhơn Nghĩa (tây nam Cần Thơ khoảng 15 cây số). Tại đây, Huỳnh Phú Sổ lại qui phục được một số tín đồ khá đông, lên tới 10,000 người. Trong số những tín đồ nổi danh có Nguyễn Văn Ngượt, tức Nguyễn Giác Ngộ (1897-1967), “Hai Ngoán” Lâm Thành Nguyên, người Việt gốc Hoa (cha Hoa, mẹ Việt).

Quan chức Pháp tìm cách cô lập Huỳnh Phú Sổ, đưa ông tới làng Hòa Khánh (Mỹ Tho, khoảng 12 cây số bắc tỉnh Vĩnh Long), và rồi nhốt vào bệnh viện thần kinh Chợ Quán, Chợ Lớn. Tại đây, Huỳnh Phú Sổ cũng khai sáng huệ tâm nhiều y công và y sĩ Việt. Vì vậy, khoảng một năm sau, ngày 31/5/1941 Thống đốc Henri Rivoal (11/1940-1/1943) lại đầy Huỳnh Phú Sổ xuống Bạc Liêu. Một số phụ tá và tín đồ của Đạo Xển cũng bị tập trung vào trại Bà Rá (kể cả Nguyễn Giác Ngộ).

Điều vượt ngoài ý muốn của Pháp là thời gian ở Bạc Liêu, Huỳnh Phú Sổ tiếp tục thu được nhiều tín đồ. Rivoal bèn quyết định đầy ông qua Lào.

Tuy nhiên, thời gian này chính quyền Bảo hộ Pháp tại Đông Dương đã mất đi uy quyền tuyệt đối. Phía sau, và bên trên các viên chức Pháp, là Tướng lãnh và viên chức ngoại giao Nhật. Ngày 27/7/1941, quân Nhật bắt đầu đổ bộ xuống Cam Ranh. Hai ngày sau, 29/7/1941, chính phủ Vichy phải ký Hiệp ước Phòng thủ chung với Nhật, cho phép Nhật trú quân tại phía Nam Đông Dương. Để dự phòng các biến loạn, Toàn quyền Jean Decoux (20/7/1940-9/3/1945) cho lệnh bắt giữ tất cả những phần tử tình nghi. Trường hợp Đạo Xển, Decoux xuống lệnh đầy qua Lào.

Do đề nghị của Lương Văn [Trọng] Tường, ngày 11/10/1942, Kempeitai [Hiến binh] Nhật giải cứu Huỳnh Phú Sổ khỏi Bạc Liêu, mang về Sài Gòn bảo vệ, với lý do "gián điệp cho Trùng Khánh." Mật thám Pháp và Cảnh sát Mỹ Tho tổ chức chặn bắt Huỳnh Phú Sổ ở Ngã ba Trung Lương, nhưng thất bại.(2)

2. Note số 2294, ngày 19/3/1943; CAOM (Aix), 7F 63.

 

Từ đó, Huỳnh Phú Sổ được Kempeitai Nhật bảo vệ tại một trụ sở trên đường Lefèbvre, Sài Gòn, và ngả theo tổ chức Việt Nam Phục Quốc Đồng Minh Hội (Phục Quốc) của Hoàng thân Cường Để (1882-1951, dòng giõi Thái tử Cảnh (1780-1801), lúc ấy đang lưu vong trên đất Nhật).

Tín đồ ngày càng đông, nhất là các tỉnh Long Xuyên (Chợ Mới), Châu Đốc (Tân Châu, Tri Tôn, Rạch Giá), Mỹ Tho (Cai Lậy, Cái Bè), Bạc Liêu, Cần Thơ và Tân An. Họ tung  tin Huỳnh Phú Sổ đã trở thành Cố vấn tối cao cho quân đội Thiên Hoàng; và nhờ sự cố vấn của Đức Thầy mà quân Nhật thắng lợi khắp nơi, đặc biệt là trận đánh ở Sư Tử Thành [Chiêu Nam Đảo, tức Singapore]. Pháp xuống tay bắt giữ nhiều tín đồ Hòa Hảo, nêu lý do họ công khai chống lại các giới chức Cảnh Sát và hành chính địa phương. Cao điểm của những vụ rắc rối này là việc Trần Văn Soái (Năm Lửa, 1894-1961) mang thủ hạ đi lùng bắt Lê Tấn Nẫm, quận trưởng Trà Ôn (Cần Thơ) vào tháng 2/1944. Pháp cũng ra lệnh cấm tín đồ Hòa Hảo xây cất hai ngôi chùa; và Huỳnh Phú Sổ phản ứng bằng cách cho lệnh tín đồ không cần xây chùa, và đơn giản hóa việc tụng niệm trước một bàn thờ phủ khăn đỏ.

Trong hai năm 1943-1944, Pháp nhiều lần yêu cầu Nhật giải giao Huỳnh Phú Sổ và Lương Trọng Tường, nhưng Nhật tảng lờ.(3) Nhờ sự giúp đỡ của Nhật, dưới trướng Huỳnh Phú Sổ bắt đầu có nhiều đơn vị võ trang.   Đáng kể nhất là   Năm Lửa Trần Văn Soái, Hai Ngoán Lâm Thành Nguyên, Nguyễn Giác Ngộ cùng những nhân vật anh chị khác như Ba Gà Mổ (Võ Văn Điều), Ba Cụt (Lê Quang Vinh, 1923-1956), v.. v...
3. CAOM (Aix), 14PA, Carton 2.

 

Việc thành lập các đơn vị Bảo An này có lẽ nằm trong nỗ lực thống nhất các phe nhóm chống Pháp thành một lực lượng ủng hộ Cường Để của các viên chức Nhật. Ngô Đình Diệm (1897-1963), từ sau ngày Đại Việt Phục Hưng bị bại lộ ở miền Trung, được đưa vào Sài Gòn tị nạn. Các lãnh tụ Đại Việt miền Bắc như Nguyễn Xuân Chữ và Lê Toàn cũng "vào bí mật." Trong khi đó, Matsushita [Tùng Hạ] Mitsuhiro, trưởng lưới tình báo dân sự Nhật ở Đông Dương, còn móc nối Trần Quang Vinh và Cao Triều Phát để lập một liên minh với Huỳnh Phú Sổ. Trưởng phòng chính trị của Thống chế Machijiri Kasumoto, Tư lệnh Nhật tại Đông Dương, còn chuẩn bị danh sách chính phủ lâm thời, theo đó Ngô Đình Diệm được cử làm Thủ tướng (Ủy Ban Kiến Quốc của Cường Để, với 5 nhân vật nòng cốt là Diệm, Chữ, Toàn, Vũ Đình Dy và Vũ Văn An).

Cuối năm 1944, Huỳnh Phú Sổ bắt đầu rao giảng về Minh Vương. Có người giải thích Minh Vương là Hoàng thân Cường Để, lãnh tụ phong trào Phục Quốc. Nhưng Minh Vương cũng có thể là chính Huỳnh Phú Sổ. (4)
4. CAOM (Aix), CP 161.

 

Theo tài liệu Pháp, phong trào Hòa Hảo đầu tiên gồm một thiểu số tham vọng muốn thay thế viên chức Pháp trong chính quyền, và 9 phần 10 là nông dân ít học, bị lôi cuốn bởi ý muốn được hưởng lợi và một phần vì lòng ngưỡng mộ tài phép của Đạo Xển. Một thiểu số điền chủ cũng ngả theo Huỳnh Phú Sổ, kể cả gia đình Lâm Thọ Cửu, có liên hệ huyết thống với Đạo Xển.

Sau chiến dịch Meigo (9-10/3/1945), Hòa Hảo trở thành một lực lượng chính trị/quân sự quan trọng ở miền Nam. Một số chính khách nổi danh gia nhập hoặc có liên hệ với Hòa Hảo như Phan Văn Hùm, Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ (người Long Xuyên, cầm đầu tổ chức Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội [Association d’union de la religion bouddhique au Viet Nam]). Một số đảng viên Cộng Sản cũng chui sâu vào tổ chức Hòa Hảo (như trường hợp địa phận Cao Lãnh).

Hiển nhiên là không hài lòng với việc quan Tướng Nhật quyết định giữ Nguyễn Phước Điện ở Huế sau chiến dịch Mei-go, Huỳnh Phú Sổ bắt đầu rao giảng về tận thế, và khuyên mọi người đừng nên cày cấy. Nhật bèn bắt Huỳnh Phú Sổ đi khắp nơi diễn thuyết, kêu gọi dân chúng tiếp tục công việc đồng áng. Huỳnh Phú Sổ phải nhận lời, du thuyết một vòng các tỉnh Long Xuyên, Châu Đốc, Cần Thơ, Rạch Giá, Sa Đéc và Trà Vinh. Nhưng cho các tín đồ thân cận đi dặn trước mọi người rằng "Thày biểu trắng, phải làm đen, và biểu đen phải làm trắng."

Nhật cũng khuyến khích tín đồ của Huỳnh Phú Sổ thành lập những đơn vị Bảo An tại miền Tây để tự vệ. Cũng trong giai đoạn này, Huỳnh Phú Sổ thành lập Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội,  và Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội, tích cực chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng. Nhân vật được Huỳnh Phú Sổ tin cậy nhất là Lương Trọng Tường. Tường—còn có tên Lê Văn Tường hay Lê Văn Kính—làm việc cho tình báo [Kempeitai] Nhật. Chính Tường đã đề nghị Kempeitai cứu Huỳnh Phú Sổ khỏi Bạc Liêu; và sau này giúp Huỳnh Phú Sổ mở rộng liên hệ với các tổ chức khác như Cao Đài hay các nhóm chính khách Trần Văn Ân, Hồ Văn Ngà, v.. v... Tường và Kempeitai còn giúp Huỳnh Phú Sổ tuyển mộ những "cận vệ" như Năm Lửa Trần Văn Soái, Lâm Thành Nguyên,  v.. v...

Trần Văn Soái sinh tại Mỹ Thuận, Cần Thơ năm 1894 (10H xxx [4166]), hoặc năm 1898 (10H xxx [643]). Có tin cho rằng Soái sinh năm 1898 tại Kiến An, Chợ Mới, Long Xuyên.(10H xxx [4138]) Nguyên là tài xế xe ca, và đứng trùm bến xe Cần Thơ. Vợ là Lê Thị Gấm, cũng thuộc loại anh chị. Từ 1914 tới 1940, Soái 4 lần bị kết án trộm, hành hung và đả thương người.(10H xxx [643]) Năm 1940, Soái ngả theo Huỳnh Phú Sổ, trở thành cận vệ của Đạo Xển. Năm 1942, Soái làm việc cho Kempeitai. Tháng 3/1944, cùng Đại úy Hara, Lương Trọng Tường và Lương Vũ qua Lào dò thám việc thả dù bí mật của phe de Gaulle. (5)
5. SHAT (Vincennes), 10H xxx [3969]. Tài liệu khác cho rằng Soái và Tường dính líu đến việc buôn lậu thuốc phiện; CAOM (Aix), CP, 161.

 

Ngày 14/8/1945—khi việc đầu hàng không điều kiện của Nhật  được loan truyền—Huỳnh Phú Sổ ra tuyên cáo liên kết với Trần Quang Vinh của Cao Đài. Cũng ngày này, Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt ra đời, gồm Hòa Hảo, Cao Đài, Tịnh Độ Cư Sĩ, Liên Đoàn Công Chức, Thanh Niên Tiền Phong, v...v... Hạt nhân của Mặt Trận là Việt Nam Quốc Gia Độc Lập Đảng của Hồ Văn Ngà, Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân v.. v... Khẩu hiệu là chống đế quốc Pháp, chống nạn ngoại xâm, bảo vệ trị an; bài trừ phản động. Tổ chức dự định thành lập một chính phủ lâm thời, nhưng Việt Minh nhanh tay hơn, chiếm được chính quyền. Ngày 27/8, Trần Văn Giàu [Nguyễn Ngọc Minh] giải tán những đoàn thể bán quân sự, thâu nhập họ vào Quân dân Cách mạng.(6)

6. Dân Chủ, 3/9/1945. Báo Cứu Quốc, số 36, ngày 5/9/1945, cho rằng buổi họp báo của Trần Văn Giàu xảy ra ngày 29/8.

 

Mặc dù kêu gọi đoàn kết chống ngoại xâm, Trần Văn Giàu và Hà Bá Cang (dưới bí danh mới Hoàng Quốc Việt, đại diện Trung Ương) quyết định tiêu diệt mọi đối thủ, đặc biệt là nhóm Trotskyite—kẻ thù bất đội trời chung của Josef Stalin.

Ngày 6/9/1945, Việt Minh lùng bắt các lãnh tụ giáo phái và nhóm Trốt-kít  vì "âm mưu làm đảo chính." Thực ra, phe Trốt-kít từng tố cáo Trần Văn Giàu là tay sai của Mật Thám Pháp.

Ngày 8/9/1945—đúng ngày Huỳnh Phú Sổ được bầu làm Cố Vấn đặc biệt cho Lâm Ủy Hành Chánh cải tổ miền Nam, với chủ tịch mới là Phạm Văn Bạch, người từng viết tiểu luận tốt nghiệp về Marxism—em ruột Đạo Xển là  Huỳnh Thạnh Mậu  cùng Trần Ngọc Hoành, con trai Năm Lửa, và hàng trăm tín đồ tổ chức biểu tình lớn ở Cần Thơ với ý định lật đổ chính quyền Việt Minh địa phương. Việt Minh đưa quân các nơi về dẹp biểu tình. Mậu cùng khoảng 300 người bị Nguyễn Văn Tây và Phan Đình Đổng—em Phan Đình Khải, tức Lê Dức Thọ, mới từ Côn Đảo về—bắt.(7) Gần một tháng sau, ngày 7/10, Mậu, Hoành và hàng chục người khác bị VM đưa ra trước toà án nhân dân tại sân vận động Cần Thơ, rồi xử bắn tại chỗ. Nhiều tín đồ Hoà Hảo bị săn đuổi, giết hại khắp nơi. Năm Lửa cũng bị treo giá đầu 15,000 đồng.

7. Lacroix 1949:17; 10H xxx [4166]; CMTT, II:380-81.

 

Giữa thời gian này, Pháp tái chiếm Cần Thơ ngày 26/10/1945. Tín đồ Hoà Hảo tìm cách phục thù, lùng bắt Việt Minh khắp nơi, kể cả ông già, bà cả, thân nhân của cán bộ Việt Minh. Việt Minh tố cáo với Pháp lý lịch những sát nhân và nơi cất dấu vũ khí. Pháp bắt giữ những người này. Tín đồ Hoà Hảo bèn hướng mũi thù hận về Pháp, đặc biệt là Vệ binh Cộng Hoà Nam Kỳ, mới thành lập năm 1946.

Hận thù giữa Hoà Hảo và Việt Minh chỉ tạm thời lắng xuống sau ngày Trần Văn Giàu bị gọi ra Bắc, và Nguyễn Bình (Nguyễn Phương Thảo, 1910-1951) vào thay. Huỳnh Phú Sổ được mời làm Cố Vấn đặc biệt cho Ủy Ban Hành Chánh và Kháng Chiến Nam Bộ. Thêm vào đó, thế lực quân Pháp ngày một mạnh. Lực lượng võ trang của Hòa Hảo tạm thời quên thù cũ, cùng Việt Minh chống Pháp.

Sau khi Hồ Chí Minh ký Hiệp ước Sơ bộ 6/3/1946 với Jean Sainteny, ngày 2/4, Huỳnh Phú Sổ thành lập Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH, hay Front Union Nationale hay Front National Unifié]. Nguyễn Văn Sâm (1898-10/10/1947) tham gia với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng.(8) Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này. Hai đại diện Việt Minh rút khỏi Ban Chấp hành.

8. Chủ tịch: Huỳnh Phú Sổ. Có 2 đại diện Cộng Sản, 2 đại diện Bình Xuyên (Mười Trí và ?), 1 Việt Nam Quốc Gia Đảng, Nguyễn Văn Sâm và Trần Văn Ân; Hồ Tâm Huệ Tài, 141; CAOM (Aix), 7F 29.  Sâm từng là Hội trưởng Hội Báo Giới Nam Kỳ [AJAC], với Trần Văn Thạch (1905-1945), thuộc nhóm La Lutte/Tranh Đấu làm Phó.

 

Từ tháng 6/1946, Huỳnh Phú Sổ cho lệnh cải tổ quân đội, thành lập Đệ tứ Sư Đoàn (sau đổi làm Liên Đội 30 Nguyễn Trung Trực), tức Nghĩa Quân Cách Mạng Vệ Quốc Liên Đội Nguyễn Trung Trực. Trần Văn Soái được phong làm Tổng thủ lãnh khoảng 2,000 dân quân, chia làm 4 Chi Đội 1, 2, 3 và 4. Sau ngày 9/3/1945, Soái trở thành lãnh chúa khu vực Cái Vồn và Cần Thơ.

Sau cuộc thảm sát tín đồ Hòa Hảo ở Cần Thơ (9/1945), lực lượng Hoà Hảo chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nguyễn Chấn (Trần Văn Trà), Tư lệnh Khu 8 (căn cứ trong Đồng Tháp Mười), nhiều lần xin hòa mà không thành.(9) Cuối cùng, Huỳnh Phú Sổ đồng ý nhận làm Cố vấn Tối cao cho Ủy Ban Hành chính Kháng chiến Nam bộ.
9. Lacroix, 1949:19n3.

Ngày 21/9/1946, một tuần sau khi Hồ và Moutet ký Tạm Ước [Modus vivendi] 14/9/1946 tại Paris, Huỳnh Phú Sổ lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã. Đảng này qui tụ những thành viên còn lại của VNMTQGLH. Ban Chấp hành Trung ương đặt tại toà soạn báo Quần Chúng ở Sài Gòn. Lúc đầu Dân Xã có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Bùi Văn Dũ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Soái, hoạt động hăng hái nhất. Một tài liệu học tập của Việt Minh về Hòa Hảo mà quân đội Pháp bắt được cho rằng Đảng Dân Xã đã được thành lập trong một buổi họp vào tháng 11/1946 tại Củ Chi (tỉnh Chợ Lớn), giữa Huỳnh Phú Sổ với Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân và Nguyễn Bảo Toàn. Sau đó, Huỳnh Phú Sổ tăng cường lực lượng Chi Đội 30 Nguyễn Trung Trực và kết hợp dân chúng trong hai tỉnh Long Xuyên và Châu Đốc, khiến 90% dân chúng đều chống Việt Minh. Ngoài ra, Huỳnh Phú Sổ còn chuẩn bị nổi dậy chống Việt Minh, với sự tiếp tay của Pháp, vào tháng 4/1947.

Sau ngày Việt Minh tổng tấn công Pháp (19/12/1946), lực lượng quân sự Hòa Hảo lại tái tổ chức thành Chi Đội 30 Nguyễn Trung Trực, do Nguyễn Giác Ngộ và Lâm Thành Nguyên chỉ huy. Soái chỉ huy lực lượng lưu động ở miền Đông. Những cuộc đụng độ giữa Việt Minh và Hoà Hảo ngày một gia tăng.

Tháng 2/1947, Huỳnh Phú Sổ lại lập Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc, với Nguyễn Văn Sâm làm phụ tá. Một số thành viên của tổ chức vào sống trong vùng “Tề” (tức do Pháp kiểm soát). Vì việc trên, cán bộ Xứ ủy miền Nam quyết định ra tay với Hòa Hảo. Trong khi đó, Pháp tìm cách chiêu mộ các sứ quân Hoà Hảo. Ngày 6/4/1947, Trần Văn Soái—qua sự móc nối của Nguyễn Văn Tâm, Bộ trưởng Quốc Phòng chính phủ Nam Kỳ tự trị Lê Văn Hoạch—bí mật xin Pháp ở Cần Thơ tiếp tay đánh Việt Minh. Chẳng hiểu việc Soái bí mật thương thuyết với Pháp có bị tiết lộ cho Việt Minh hay chăng. Chỉ biết ngày 16/4/1947, sau khi tham dự Hội nghị ở Ba Răng (làng An Phong, khoảng 26 cây số Tây Bắc Long Xuyên), Huỳnh Phú Sổ bị bắt giữ.(10) Bốn ngày sau, 20/4, người sáng lập đạo Hoà Hảo bị Việt Minh sát hại. (Có tác giả cho là 25/4/1947). Có tin Việt Minh đã cắt thi hài Huỳnh Phú Sổ thành ba mảnh, chôn tại ba nơi khác nhau để Đức Thầy không thể tái sinh.

10. CAOM (Aix), 7F 29. Tài liệu học tập của Việt Minh cho rằng Huỳnh Phú Sổ đã rời Ủy Ban Nhân Dân tới An Phong (Long Xuyên) để chỉ huy cuộc nổi dậy chống Việt Minh.

 

II. HÒA HẢO, 1947-1954:

 

Ngày 28/4, tin Huỳnh Phú  Sổ bị giết loan truyền khắp miền Nam. Giáo chúng Hoà Hảo vô cùng phẫn nộ thề quyết sống mái với Việt Minh từ đó. Ngày 18/5, Trần Văn Soái, Lâm Thành Nguyên và Nguyễn Giác Ngộ thương thảo với Đại tá Roger Cluset, Tư lệnh miền Tây, về việc qui thuận. Soái mang về 250 tay súng và 2,000 Tự vệ. Bản doanh đặt tại Cái Vồn, làng Mỹ Thuận, khoảng 5 cây số đông bắc Cần Thơ (phía bắc bến phà Mỹ Thuận). Người có công trong việc này phải kể Nguyễn Văn Tâm, Bộ trưởng Quốc Phòng của Lê Văn Hoạch; Võ Thành Tánh, đại diện Cao Đài tại Cần Thơ; và Marcel Bazin, Chánh sở Mật Thám, người tiếp xúc với Lương Trọng Tường, Bí thư của Huỳnh Phú Sổ. (11)

11. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4166].

 

Khoảng một tháng sau, ngày 15/6/1947, lực lượng Hoà

Hảo chính thức qui phục, mang về 2,500 vũ khí đủ loại. Soái tự phong mình làm Tướng, cho đúc đeo trên mỗi ve áo một ngôi sao vàng y. Mãi tới đầu năm 1948, sau khi qua Hong Kong gặp Bảo Đại cùng nhân sĩ ba miền, kể cả Ngô Đình Diệm mà Soái đặc biệt quí mến, Soái được phong cấp Thiếu tướng giả định.(12) Tuy nhiên, một số tiểu lãnh chúa chưa chịu qui phục, tổng số vào khoảng 1,200 tay súng.(13) Tại miền Tây có Hai Ngoán Lâm Thành Nguyên, Ba Cụt Lê Quang Vinh, Ba Gà Mổ Võ Văn Điều, v.. v... Ngày 3/9/1947, do sự dàn xếp của Pháp, Nguyên nhìn nhận quyền “Tổng thống lĩnh” lực lượng Hoà Hảo của Soái. Ba Cụt vẫn chưa chịu về hàng.

12. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4166].

13. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4138].

 

Sau khi Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm bị Việt Minh sát hại năm 1947, nhóm Trần Văn Ân, Phan Khắc Sửu và Lương Trọng Tường nắm quyền điều khiển chính trị Hòa Hảo. Từ Sài Gòn, Ân, và Sửu khích động sự hiềm khích giữa các giới chức chỉ huy Hòa Hảo, đặc biệt là giữa Trần Văn Soái và Huỳnh Công Bộ, thân phụ Giáo chủ Sổ. Phần Tường được cử làm Chủ tịch Ủy ban Dân Xã đảng Liên tỉnh Miền Tây. Cơ quan ngôn luận là tờ Chiến Đấu, xuất bản tại Cần Thơ, do Ân làm chủ biên. (14) Tường  thành công trong việc thuyết phục Soái chống lại Hương cả Huỳnh Công Bộ. Vào năm 1947-1948, Dân Xã Đảng phát động phong trào quốc gia chống Cộng tại Nam bộ. Các lãnh tụ không ngần ngại lên án Pháp là ưu đãi Cộng Sản, và liên minh với Đại Việt Quốc Dân Đảng. (15)

14. CAOM (Aix), 7F 29. Sau này, Chiến Đấu ra hàng tuần, trụ sở ở Cái Vồn. Thành Nam Nguyễn Long làm Chủ bút (Rédacteur en-chef); Văn Phú, Giám đốc Chính trị; Nguyễn Văn Phụng, Quản lý (Gérant).

15. CAOM (Aix), 7F 29.

 

Từ cuối năm 1947, các lãnh tụ chính trị Hòa Hảo ủng hộ và vận động cho giải pháp Bảo Đại. Ngày 19/3/1948, phái đoàn đại diện Hoà Hảo-Dân Xã—gồm có Trần Văn Soái, Lê Văn Kính (tức Lương Văn Tường, Lương Trọng Tường hay Kinh Lý Tường), Phan Khắc Sửu và Nguyễn Hữu Đạt (?)—qua Hong Kong gặp Bảo Đại.(16) Sau một tuần "hội nghị," ngày 26/3, Bảo Đại viết thơ cho những đoàn thể chính trị và tôn giáo yêu cầu ủng hộ một chính phủ thống nhất ba miền, do Trung tướng Nguyễn Văn Xuân cầm đầu.

16. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4138].

 

Tổ chức MTQGLH do Huỳnh Phú Sổ thành lập cũng được tái khai sinh tại vùng Tề. Trần Văn Quế, giáo viên trường Petrus Ký, bạn thân của Phạm Công Tắc, cầm đầu tổ chức này, với mưu định đưa Bảo Đại về nước.

Trong số những lãnh tụ mới có Nguyễn Ngọc Nhẫn, tức Vũ Tam Anh. Nhẫn sinh năm 1907 tại Mỹ Tho. Dạy học tư, sau trở thành chủ hãng xà-phòng ở Mỹ Tho. Là cựu quân nhân Trung đoàn 5 RAC, nhưng khi bị gọi tái ngũ năm 1942, Nhẫn không tuân lệnh. Ngày 25/2/1943, Nhẫn bị kết án 10 năm tù vì tội đào ngũ. Từ cuối năm 1942, gia nhập Liên Đoàn Ái Quốc Việt Nam. Qua năm 1943, gia nhập Thanh Niên Ái Quốc Đoàn. Ngày 15/7/1943, bị Pháp bắt khi đi trên một xe hơi mang số giả, nhưng phải thả vì có giấy chứng minh của Kempeitai Nhật. Tháng 2/1944, Nhẫn gia nhập Phục Quốc. Sau đó, ra Huế làm việc với Trung úy Kempetai Kuga—người từng đưa Ngô Đình Diệm trốn từ Huế vào Đà Nẵng rồi Sài Gòn năm 1944, và qua Krung thêp đón Trần Trọng Kim năm 1945.(17) Từ tháng 8/1945 tới 2/9/1945, Nhẫn làm trưởng phòng hành quân Sư đoàn 2 của Lương Trọng Tường. Tháng 11/1945, bị lên án tử hình vì thâm lạm 20,000$ của Sư đoàn 2. Trốn qua Sư đoàn 3 của Lý Hoa Vinh [Nguyễn Hòa Hiệp], rồi theo Cao Đài. Sau đó thành Phó Chủ tịch Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp. Tháng 11/1946, Nhẫn là Tham mưu trưởng Chi Đội 8 của Huỳnh Văn “Mười” Trí. Sau khi bị Nguyễn Bình treo giá đầu, Nhẫn bỏ về thành. Năm 1947, sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm, Nhẫn cùng Lê Trung Nghĩa, con một chức sắc Cao Đài, tái lập VNMTQGLH. Chủ trương của VNMTQGLH là tạo một vùng trung lập cho các chiến sĩ Quốc Gia, để chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nhưng Nhẫn bị các binh sĩ bỏ rơi, ngả theo Cao Đài. Nhẫn cũng có hiềm khích với Bảy Viễn, nên Bình Xuyên không gia nhập VNMTQGLH.  Trong khi đó, Nghĩa không ưa Lê Văn Hoạch. Để lôi kéo người ủng hộ, Nhẫn và Nghĩa tung tin họ được Mỹ bí mật yểm trợ, thả dù vũ khí, và tiếp tay tổ chức một Quốc Hội. Tuy nhiên, họ không có thực lực nào. (18)

17. CAOM (Aix), CP 161.

18. CAOM (Aix), 7F 29.

 

Ngày 15/6/1949, Lực lượng Hoà Hảo chính thức qui phục Bảo Đại, mang theo khoảng 2,500 vũ khí đủ loại; số chống Pháp còn khoảng 1,200 vũ khí.(19) Hòa Hảo được tự trị trong vùng Long Xuyên-Châu Đốc, và có ảnh hưởng tại các tỉnh Sa Đéc, Cần Thơ, Sóc Trăng, v.. v...  Năm Lửa và vợ là Lê Thị Gấm trực tiếp thu thuế trong vùng kiểm soát như một sứ quân. Tháng 1/1953, Năm Lửa được thăng cấp Trung Tướng. Tuy nhiên, quyền Tổng Thống lĩnh Quân đội Hòa Hảo của Trần Văn Soái không được tất cả các tiểu bá Hòa Hảo nhìn nhận. Người công khai chống đối Soái là Huỳnh Công Bộ, phụ thân Huỳnh Phú Sổ. Bộ tự xưng làm Cố vấn tối cao, và được Lâm Thành Nguyên ủng hộ. Nguyễn Giác Ngộ cũng không chịu thống thuộc vào hệ thống chỉ huy của Soái. Từ năm 1950, Ngộ ngả hẳn theo chính quyền Bảo Đại, nhiệt liệt tán thành việc thống hợp quân lực Hòa Hảo vào Quân đội Quốc Gia Việt Nam.

19. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4138].

 

Các viên chức Pháp cũng không muốn Soái thành lập một quốc gia trong một quốc gia. Họ tìm cách kiểm soát quân đội Hòa Hảo qua việc phát lương, và Nha Thanh Tra Phụ lực quân thuộc Bộ Tư lệnh Quân đội Viễn chinh miền Nam. Trong khi đó, các đơn vị biệt kích (commando) Hòa Hảo đều do sĩ quan và hạ sĩ quan hay binh sĩ Pháp làm cán bộ. Nổi danh thiện chiến nhất có Chi đội commando số 1, với quân số khoảng 500 người. Ngày 24/3/1948, một hạ sĩ quan Hòa Hảo là Nguyễn Thành Tâm của chi đội 1 Hắc Long này nổi loạn giết chết 14 cán bộ gốc Nhảy Dù Pháp sau khi tham dự một cuộc hành quân trong vùng Vĩnh Thanh (Chương Thiện sau này). Sau đó, Tâm mang một số lính Hòa Hảo, rút ra bưng lập chiến khu, vừa chống Pháp lẫn Việt Minh, và không chịu thống thuộc dưới quyền vợ chồng Soái.(20) Nhưng Tâm không là lực lượng duy nhất độc lập với Soái. Ba Gà Mổ (Võ Văn Điểu) ở Bến Tre, Đại tá Ba Cụt (Lê Quang Vinh), Trần Thành Liêm, chỉ huy Chi đội 16, v.. v... người nào cũng một trời một cõi, lúc về hàng, khi rút ra bưng.

20. Hồ sơ văn khố Pháp về việc này vẫn chưa mở ra cho người nghiên cứu.

 

Để truy lùng Việt Minh, và đồng thời ngăn cản ảnh hưởng của Hòa Hảo, quan chức Pháp còn dùng các lực lượng phụ lực gốc Khmer ở vùng Sóc Trăng, Trà Vinh, Cà Mau, cùng các lực lượng Ki-tô Giáo, v.. v... Các nhóm võ trang thiểu số này gây cho chính phủ Quốc Gia Miền Nam những chứng nhức đầu chẳng thua kém Việt Minh bao lăm.

 

III. DIỆM DIỆT HÒA HẢO, 1955-1956:

 

Trước ngày Hiệp định Geneva 20-21/7/1954 được ký kết, với sự phê chuẩn của chính phủ Joseph Daniel và sự biểu đồng tình của Liên bang Mỹ, Bảo Đại cử Ngô Đình Diệm (1897-1963) làm Thủ tướng toàn quyền. Thoạt tiên, tòa Đại sứ Mỹ tìm cách mua chuộc Trần Văn Soái ủng hộ Diệm. Ngày 27/9/1954, giữa lúc Tướng Nguyển Văn Hinh công khai kình chống Diệm, Năm Lửa nhận lời tham gia chính phủ cải tổ liên hiệp, với chức Quốc Vụ Khanh, Ủy viên Quốc Phòng.

Tuy nhiên, từ đầu năm 1955, liên hệ giữa Diệm và Hòa Hảo ngày một căng thẳng. Một trong những lý do chính là vấn đề trả lương cho quân đội Hòa Hảo. Theo tinh thần Hiệp ước Geneva, cả hai miền Bắc và Nam chỉ được duy trì các lực lượng quân sự chính qui và cảnh sát sắc phục. Tất cả các lực lượng vũ trang phụ thuộc—như Hòa Hảo, Cao Đài và Bình Xuyên, Ki-tô giáo—phải giải thể và sát nhập vào Quân đội Quốc Gia Việt Nam. Bởi thế, chính phủ Pháp chỉ đồng ý trả tiền cho quân đội Hòa Hảo tới cuối tháng 12/1954, sau đó kéo dài thêm một tháng. (21)

21. Chính phủ phải trả cho Cao Đài và Hòa Hảo mỗi tháng 5 triệu đồng; và Bảo Đại 4 triệu đồng; FRUS, 1955-1957, I:86-87.

 

Hai yếu tố khác khiến tình hình thêm căng thẳng. Thứ nhất, vào hạ tuần tháng 1/1955, Ba Cụt đã phục kích một đơn vị QĐVN tại vùng Long Mỹ, giết chết 3 sĩ quan, và gây thương tích cho 30 quân nhân. Diệm nghi Năm Lửa đã đứng sau lưng Ba Cụt, nên không có ý trả lương tháng 2/1955 cho Soái. (22)

22. FRUS, 1955-1957, I:75.

 

Yếu tố thứ hai là chính sách chia để diệt của chính phủ Ngô Đình Diệm. Với quyết tâm nhất thống các sứ quân miền Nam, Diệm dùng tiền mua chuộc các sứ quân nho nhỏ, dùng giáo phái này chống giáo phái khác, và gây phân hóa trong nội bộ mỗi giáo phái. Nhờ sự giúp đỡ của tình báo Mỹ, Diệm mua chuộc được hai lãnh tụ Cao Đài Nguyễn Thành Phương và Trình Minh Thế, mượn họ chống lại Bình Xuyên và Hòa Hảo. Đầu tháng 2/1955, có tin đồn Diệm sẽ dùng Trình Minh Thế để tấn công Ba Cụt và Bình Xuyên. Mặc khác, Diệm mua chuộc  các lãnh chúa Hòa Hảo như Nguyễn Giác Ngộ, Đại tá Huê, v.. v...

Bởi thế, mặc dù ngoài mặt Ngô Đình Diệm vuốt ve Trần Văn Soái, hứa khi đi thăm một nước ngoài, sẽ mời vợ chồng Soái tháp tùng (và Soái rất hãnh diện, nhận lời ngay), phía sau hậu trường Diệm tìm cách loại ông sứ quân mà dưới mắt Diệm “đã già, lại có tài sản, chắc không dám chống lại chế độ.”

Thái độ của Ngô Đình Diệm khiến ngày 22/2/1955, Trần Văn Soái, Lâm Thành Nguyên và Lê Quang Vinh chính thức liên kết với Cao Đài (Phạm Công Tắc, Nguyễn Thành Phương, Trình Minh Thế) và Bình Xuyên (Lê Văn Viễn), lập nên Mặt Trận Thống Nhất Toàn Lực Quốc Gia để bảo vệ quyền lợi chung. (Nguyễn Giác Ngộ chống lại). Ngày 1/3/1955, Phạm Công Tắc triệu tập một buổi họp gồm các lãnh tụ Cao Đài, Hoà Hảo và Bình Xuyên, rồi hôm sau Mặt Trận Thống Nhất Toàn Lực Quốc Gia [các lực lượng giáo phái] ra tuyên cáo đã quyết định "hành động." (Trần Văn Hữu cũng tham gia Mặt Trận này).

Ngày 4/3/1955, Trần Văn Soái và Lương Trọng Tường yêu cầu được gặp nhân viên Toà Đại sứ Mỹ, than phiền về việc Diệm không trả lương, và đưa ra ba điều kiện: (1) Diệm thay đổi lề lối làm việc; (2) cách chức vài Tổng trưởng; và (3), loại bỏ vài người thân cận của Diệm.

Nhưng đặc sứ Mỹ Lawton Collins ra sức bênh vực Diệm. Ngày 10/3/1955, Collins bảo thẳng Ưng Ân, đặc sứ của Bảo Đại, rằng Mỹ sẽ tái xét vấn đề viện trợ nếu Diệm bị các giáo phái lật đổ bằng vũ lực. Bốn ngày sau, Collins còn đề nghị với Diệm là sẽ cho Tướng John O'Daniel, Tư lệnh phái bộ Cố vấn Quân Viện Mỹ [MAAG], giúp Tổng trưởng Quốc Phòng Hồ Thông Minh điều động các đơn vị quân đội, đề phòng bất trắc. Oat-shinh-tân còn nghiên cứu cả việc mua chuộc các giáo phái và Bình Xuyên với giá 50 triệu đồng, và gọi Đại sứ Nguyễn Ngọc Thơ từ Nhật về Sài Gòn giải quyết. Nhưng Diệm không muốn mua chuộc Hòa Hảo, vì theo Diệm, thế lực Hoà Hảo đã xuống, và Diệm đã thông báo cho Soái biết Soái có thể rời chức vụ [Quốc Vụ Khanh] bất cứ lúc nào. Hai thành viên Hoà Hảo khác trong chính phủ cũng bỏ rơi Soái. (23) Ngày Thứ Hai, 21/3, các giáo phái ra tối hậu thư bắt Diệm phải cải tổ chính phủ trước ngày 26/3/1955. Chỉ có Tướng Nguyễn Giác Ngộ và Đại tá Huê không ký.

23. FRUS, 1955-1957, I:Doc. 68.

 

Ngày 26/3/1955, Lâm Thành Nguyên cầm đầu một phái đoàn đại diện các giáo phái vào gặp Diệm. Diệm không chịu nhượng bộ. Hai ngày sau, 28/3, các đại diện Cao Đài và Hoà Hảo từ chức.

Khi Bình Xuyên công khai tấn công chính phủ Diệm ngày 29/3/1955, các lãnh tụ Hòa Hảo đều án binh bất động. Nhưng sau khi đánh đuổi Bình Xuyên khỏi Sài Gòn/Chợ Lớn và rồi chiếm được mật khu Bình Xuyên, chính phủ Ngô Đình Diệm bắt đầu xuống tay với Hòa Hảo. Ngày 25/4/1955, Bộ trưởng Quốc Phòng Trần Trung Dung cho lệnh triệt hạ Hòa Hảo. Tư lệnh Quân Khu I Trần Văn Minh “nhỏ” bắt đầu chuẩn bị đánh Hòa Hảo tại Cái Vốn và Cần Thơ. Nhân dịp xung đột giữa quân Hòa Hảo và QĐVN tại đảo Cái Khế ngày 4/6/1955, khiến 2 binh sĩ chính phủ chết, hai người khác bị thương, ngày 5/6, Trần Trung Dung cho lệnh Tổng Tham Mưu trưởng tấn công Hòa Hảo. (24)

24. Điện văn số 558/CDQP; Trung tâm Lưu trữ Quốc Gia [TTLTQG] II (TP/HCM), Phủ Tổng thống Đệ I Cộng Hòa [PTT/D1CH], Hồ Sơ [HS] 4320.

 

Đúng 06G30 sáng ngày 5/6/1955, QĐVN dưới quyền Đại tá Dương Văn Đức và Thiếu tá Nguyễn Hữu Có tấn công Cái Vồn, mở đầu chiến dịch Đinh Tiên Hoàng. Tư lệnh chiến dịch là Tướng Trần Văn Minh. Năm Lửa chạy thoát khỏi Cái Vồn. Ba Cụt chạy khỏi Thốt Nốt (Long Xuyên). Hai Ngoán Lâm Thành Nguyên đầu hàng ở Chợ Mới (Long Xuyên). Ngày 10/6/1955, hai đại đội 530 và 531 qui thuận ở Trà Ôn (Cần Thơ). (25)

25. Điện ngày 11/6/1955, Tỉnh trưởng Cần Thơ gửi ĐBCP Sài Gòn; Ibid., HS 4320.

 

Từ ngày 8 tới 12/6/1955, QĐVN chết 15  binh sĩ, 2 Sĩ Quan bị thương. Phía Hòa Hảo, 5 chết, 3 bị bắt, 689 về hàng (62SQ). Quân chính phủ tịch thu 342 vũ khí cá nhân, 63 cộng đồng. (26)

26. Ibid., HS 4320

 

Ngày 10/6/1955, chính phủ Ngô Đình Diệm đặt Trần Văn Soái và Lê Quang Vinh ra ngoài vòng pháp luật. Ngày 14/6/1955, QĐVN kiểm soát Quốc lộ 4 và đường Long Xuyên-Châu Đốc. Bị dồn vào đường cùng, Soái rút vào Đồng Tháp Mười. Cán bộ Cộng Sản tại đây ra công chiêu mộ Soái. Trong tháng 9/1955, tình báo chính phủ ghi nhận Soái liên lạc với Việt Minh, và binh sĩ Hòa Hảo được cán bộ Trung đoàn 304 của Huỳnh Văn “Mười” Trí huấn luyện ở Bắc Châu Đốc. (27)

27. Ibid., HS 4320.

 

Quân Hòa Hảo tung tin VC sẽ giúp 2 sư đoàn, do Mười Trí chỉ huy, để tổng phản công. (28)

28. Ibid., HS 4320.

 

Ngày 20/9/1955, có tin Phạm Công Tắc họp mật với một số chính khách tại Tây Ninh. Nguyễn Đại Thắng (Khối Quốc Gia Liên Minh); Nguyễn Thế Truyền; Phan Huy Quát (Đại Việt); Đinh Khắc Quyết (Thanh Niên Ái Quốc Đoàn); Lê Trung Nghĩa (Mặt trận Quốc Gia Liên Hiệp); Hải Hà (đại diện Khối QGKC Hải ngoại); cùng đại diện Ba Cụt, Năm Lửa, Lâm Thành Nguyên. (TTLTQG (TPHCM), PTT, D1CH, HS 4324)

Ngày 26/9/1955, HH chạm súng với QĐQG tại Phong Hòa, 19 cây số tây nam Sa Đéc). Hai ngày sau, 28/9, HH lại chạm súng QĐQG tại ấp Tân Thành (18 cây số nam Sa Đéc.

Ngày 14/10/1955, Mai Hữu Xuân báo cáo Phạm Công Tắc tiếp xúc với 2 SQ Việt Minh [ThTá Đỗ Sỹ Hùng và Nguyễn Hoan] thuộc phái đoàn KSĐC bên cạnh UHQT. (PTT/1CH, HS 4324) Có tin Trần Quang Vinh từ Pháp trở lại Việt Nam. (PTT/1CH, HS 4324)

Thời gian này, tưởng cần ghi nhận, một số đơn vị bị cán bộ CS xâm nhập và chi phối. (29)

29. Trần Văn Trà, 1992:70-71.

 

Đầu tháng 10/1955, Trần Văn Soái mang 4 tiểu đoàn về chợ Mỹ An, tổng Phong Phú, quận Cái Bè (Mỹ Tho), hô hào dân chúng tẩy chay cuộc Trưng cầu dân ý truất phế Bảo Đại. Một trực thăng hạ cánh xuống Phước An với 4 Pháp kiều. Dọc theo kinh Tổng đốc Lộc (Grand Canal), có khoảng 10 tiểu đoàn “loạn quân”: 3 tiểu đoàn Cao Đài Thống Nhất và Liên Minh; một số cán bộ Cộng Sản; một lực lượng Hòa Hảo. Pháp tiếp tế lương thực và đạn dược. (30)

30. TTLTQG II (TP/HCM), Phủ Tổng thống Đệ I Cộng Hòa [PTT/ĐICH], Hồ sơ [HS] 4320.

 

Tuy nhiên, vì đang lo tiễu trừ dư đảng Bình Xuyên—và dồn nỗ lực vào cuộc “Trưng cầu Dân Ý” truất phế Bảo Đại ngày 23/10/1955; với kết quả Diệm được 5,721,735 phiếu (98.2%), so với 63,107 phiếu cho Bảo Đại (1.1%)—Diệm tạm quay mặt làm ngơ. (31)

31. Ngày 24/10/1955: Chiến dịch Hoàng Diệu chấm dứt. Bảy Viễn bỏ trốn qua Căm Bốt, rồi sang tị nạn tại Pháp. Một số dư đảng Bình Xuyên, do Bảy [Võ Văn] Môn cầm đầu được VC—Ba Thu (Thuận), Lâm Quốc Đăng (Nguyễn Văn Thược) và Tám [Lê] Thanh—thuyết phục, đưa về chiến khu D và Dương Minh Châu. (Trà 1992:68-9)

 

Ngày 15/11/1955, Nguyễn Tấn Hướng, Tỉnh trưởng Mỹ Tho, báo cáo lên Đốc Phủ Sứ Nguyễn Công Thiện, Nha Chính trị, ĐBCP tại Nam Việt là “Pháp, VC, Hòa Hảo, Cao Đài Thống Nhất và Cao Đài Liên Minh Ly Khai phối hợp hành động.” (32)

32. PTT/D1CH, HS 4325.

 

Ngày 28/11/1955, Quân đội VN tiến chiếm thánh địa Hòa Hảo (Long-Xuyên). Ngày 22/12, Huỳnh Công Bộ tuyên bố ủng hộ NĐD. Bài xích tội phiến loạn của Năm Lửa và Ba Cụt. (33)

33. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4320].

 

Cuối năm 1955, Diệm quyết định mở chiến dịch Nguyễn Huệ tại vùng Đồng Tháp Mười để tảo thanh tàn dư Bình Xuyên, Hòa Hảo, và "Việt cộng nằm vùng." Thiếu tướng Dương Văn Minh được cử làm Tư lệnh với chỉ thị ngăn ngừa Năm Lửa ngả theo Việt Cộng, cho Năm Lửa về hàng với điều kiện giữ được những tài sản còn lại. Ngày 11/1/1956, Trần Văn Soái và Lê Thị Gấm cử đại diện gặp Tướng Minh. Ngày 11/2/1956, vợ chồng Soái-Gấm chính thức xin hàng.(34) Trong hai ngày 16-17/2/1956, các lãnh tụ Hoà Hảo khác cũng lục tục xin hàng.

34. SHAT (Vincennes), 10H xxx [4197]. Trần Văn Trà ghi là ngày 17/2/1956 (1992:73).

 

Ngày 29/2/1956, Huỳnh Công Bộ tới Sài Gòn gặp Soái và Tướng Minh. Ngày 8/3, chính phủ tổ chức lễ về hàng của binh sĩ Hòa Hảo. Bảy Đởm mang tàn quân qua Căm Bốt.

Riêng tại Châu Đốc, Ba Cụt và Nguyễn Ngọc Thơ bí mật gặp nhau tại Cồn Đảo, trên sông Cửu Long gần Tân Châu, để bàn việc về hàng.

Ba Cụt Lê Quang Vinh (1923-1956) là một trong những nhân vật huyền thoại của Hòa Hảo. Sinh tại Tân Lộc Tây, Long Xuyên (10H xxx [4166]). Xuất thân chăn trâu (10H xxx [643]). Có nguồn tin cho rằng Vinh sinh năm 1922 tại Ô Môn, Cần Thơ (10H xxx [4138]). Trong giai đoạn 1945-1946, hợp tác với VM. Tháng 6/1947, hàng Pháp. Nhiều lần bỏ vào bưng. Năm 1949, chỉ huy "Nghĩa quân Cách Mạng" ở Thốt Nốt (10H xxx [4166]). Ngày 20/8/1950, hàng Pháp lần thứ 4 tại Thốt Nốt, Long Xuyên. Được cấp Thiếu tá (10H xxx [643]). Ngày 25-26/6/1953, lại bất hợp tác với Pháp. Tháng 11/1953, hợp tác lần thứ 5 với Tướng Nguyễn Văn Hinh. Ngày 1/12/1953, được phong cấp Đại tá (10H xxx [4166]). Ngày 5/12/1953, thành lập Đảng Dân Xã Mới (10H xxx [643]). Tháng 2/1954, đặt bản doanh ở Cần Thơ. Từ tháng 11/1954, chống lại chính phủ Ngô Đình Diệm.

Nhưng ngày 13/4/1956, đột ngột có tin Ba Cụt bị bắt sống tại Chắc Cà Đao, cách Long Xuyên khoảng 7 cây số. Việc bắt giữ này bấy lâu vẫn là một nghi án lịch sử. Một thời, có tin Ba Cụt nhận lời về hàng với cấp bậc Trung Tướng trong Quân Đội Quốc Gia. Khi bị bắt, Ba Cụt tự xưng là Trung tướng Lê Quang Vinh, trên đường về Long Xuyên để thương thuyết. Bộ Tư lệnh chiến dịch thì tuyên bố Ba Cụt bị bắt sống.

Trước đây, có tin người bắt Ba Cụt là Nguyễn Thanh Hoàng, sau này lên tới Chuẩn tướng, Tư lệnh SĐ 7 BB.(35) Tài liệu văn khố Phủ Tổng thống Đệ Nhất Cộng Hòa mới giải mật tiết lộ Ba Cụt cùng 6 cận vệ bị một toán Bảo An, do Trung sĩ Bùi Văn Giàu chỉ huy, phối hợp với Công An lưu động, dưới quyền Phó thẩm sát viên tập sự Trần Tấn Tập, bắt giữ tại Chắc Cà Đao. (36)

Người có liên quan là một chủ hãng xe đò, đã bí mật tố cáo sự xuất hiện của các binh sĩ dưới quyền Ba Cụt và nỗ lực đòi mãi lộ của họ. Vì vậy lực lượng an ninh chính phủ đã bám sát theo dõi, và chặn bắt được Ba Cụt. Vì bị kết tội “phiến loạn,” Ba Cụt bị truy tố ra tòa vì nhiều tội danh, trong đó có tội tòng phạm cố sát, gian nhơn hiệp đảng, cố ý gây thương tích, cố ý đốt nhà, tòng phạm cưỡng đoạt, cướp của và cố sát. Dĩ nhiên, Cảnh sát tư pháp của chính phủ Diệm—dưới quyền chỉ huy của Nguyễn Hữu Châu và Lâm Lễ Trinh—tìm được một số chứng từ khả tín cho những tội danh trên. Dù bản chất đây là một vụ án chính trị.

Lúc 12G30 ngày 11/6/1956, Tòa Sơ thẩm đại hình Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt. Hôm sau, 12/6/1956, Ba Cụt kháng án. Hôm sau nữa, 13/6, trong nỗi xúc động của dân chúng miền Tây và tín đồ Hòa Hảo, Trung sĩ Bùi Văn Giàu bị giết tại làng Bình Hòa, cách trung tâm châu thành Long Xuyên 15 cây số. Một tự vệ bị bắt giữ vì tình nghi có dính líu.

Ngày 26/6/1956, Ba Cụt ra tòa đại hình Tòa thượng thẩm Sài Gòn họp ở Cần Thơ. Có 4 luật sư Đinh Văn Các, Phạm Ngọc Thu, Lê Ngọc Chấn, Vương Quang Nhường bào chữa. Chánh án là Lê Văn Thu; Phụ thẩm gồm Nguyễn Hữu Đẩu, Trần Văn Thuận; và, hai Phụ thẩm nhân dân là Nguyễn Công Linh, Nguyễn Văn Đắc. Công tố viên là Lê Văn Tuấn. 19G30 ngày 27/6/1956, tòa kết án tử hình Ba Cụt, vì tòng phạm cố sát đả thương. Tha bổng các tội gian nhân hiệp đảng, tòng phạm giết chết Huỳnh Văn Y, tống tiền 12,000 đồng, cố sát Cao Văn Cung và Cao Văn Phát.

Ngày 4/7/1956, Tòa Quân sự đặc biệt Cần Thơ cũng kết án tử hình Ba Cụt, tước đoạt binh quyền, tịch thu tài sản.

Hai ngày sau, 6/7, Hội đồng ân xá bác đơn của Ba Cụt. (Chủ tịch: Vũ Tiến Tuân; Ủy viên chính phủ: Mai Hữu Xuân; Bồi thẩm [assesseur]: Tướng Nguyễn Ngọc Lễ, Đại tá Linh Quang Viên, Trung tá Nguyễn Văn Ra và Bùi Văn Tư). (VP, 27/6/1956)

Ngày 8/7/1956, Tổng thống Diệm bác đơn xin ân xá của Ba Cụt. Hôm sau, 9/7, Tòa Phá án Sài Gòn cũng bác đơn xin ân xá của Ba Cụt.

5G40 sáng ngày 13/7/1956, Ba Cụt bị xử chém ở Cần Thơ. Theo một công điện mật, linh mục Hoàn đã thuyết phục được Ba Cụt chịu rửa tội. (37)

35. Phỏng vấn ông Phạm Văn Liễu, tại Houston, tháng 4/2001.

36. Báo cáo ngày 27/4/1956, Dương Văn Minh gửi Ban Tham Mưu Biệt Bộ; TTLTQG  II (TP/HCM), PTT/D1CH, HS 4322.

37. TTLTQG II (TP/HCM), PTT/ĐICH, HS 4322.

 

Việc sử dụng hình pháp để tiêu diệt đối thủ chính trị là điều chẳng có gì đáng ngạc nhiên ở những nước mà Ngô Đình Nhu thường nhấn mạnh là “nhược tiểu.” Có tin Lâm Lễ Trinh, Thứ trưởng Nội Vụ, đứng sau hai vụ án tử hình Ba Cụt, nhờ vậy được cử làm Bộ trưởng Nội Vụ năm 1958 sau khi Luật sư Nguyễn Hữu Châu bị ép buộc từ chức, rồi bỏ trốn qua Pháp. Ba tháng sau, Lâm Lễ Trinh gia nhập Đảng Cần Lao. Cuối năm đó, Nguyễn Hữu Châu than thở với viên chức Mỹ ở Paris rằng họ Ngô là những kẻ “được chim bẻ ná.” (38)

38. FRUS, 1958-1960, I:

 

Bảy Đởm và Huỳnh Văn “Mười” Trí thề sẽ trả thù họ Ngô. Khoảng 4 tiểu đoàn Hòa Hảo tiếp tục chống chính phủ Diệm cho tới năm 1962. "Sư thúc" Mười Trí sau này công khai ngả theo VC, giữ vai cố vấn cho Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam. (39)

39. Huỳnh Văn Trí (sinh 1908, bí danh Tư Bà Quẹo, Mười Trí) sinh tại Bà Quẹo (Tân Sơn Nhì), Gia Định. Con Huỳnh Văn Túc và Nguyễn Thị Được. Cao 1m60, tóc xoăn, mặt trái soan. Toàn thân có hình xâm. Hai lần vượt Côn Đảo. Cuối thập niên 1940: Chỉ huy Trung đoàn 4. (10H xxx [3969]). Được tôn gọi là “Sư Thúc,” đàn em Huỳnh Phú Sổ. Thập niên 1960: Cố vấn Chính trị và Quân sự Chiến khu D. Ngày 6/6/1969, thành viên Hội đồng Cố vấn chính phủ lâm thời Cộng Hoà Miền Nam Việt Nam ; The Pentagon Papers (Gravel), I:305; CMBC, 1993:967. Có người cho rằng Mười Trí không phải là Hòa Hảo.

 

 

IV. Hòa Hảo, 1964-1975:

 

Sau cuộc đảo chính 1/11/1963, Hòa Hảo có cơ hội hồi phục. Có Nghị sĩ, Dân biểu, quân đội riêng. Ngoài ra, chính phủ còn thành lập Đại học Hòa Hảo Cần Thơ.

Những tay chọc trời khuấy nước cũ mai một dần. Ngày 2/2/1967, cựu Thiếu tướng Nguyễn Giác Ngộ (1897-1967) chết ở Chợ Mới, Long Xuyên, An Giang. [Tên thật là Nguyễn Văn Ngượt. Nguyên Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực (Hòa Hảo)]. Ngày 5/9/1967, chính phủ quân phiệt Nguyễn Cao Kỳ-Nguyễn Văn Thiệu hoàn trả tài sản của Năm Lửa.

Ngày 30/12/1967, đại diện Khối Ki-tô Giáo, Cao Đài, Hòa Hảo, Hội Khổng học và TGHPGVN kêu gọi ngưng chiến và hoà đàm.

Giống như bất cứ tổ chức tôn giáo và chính trị nào, Hòa Hảo trong giai đoạn này cũng bị chia rẽ trầm trọng trong nội bộ. Ngày 4/1/1968, Ban Đại diện Hoà Hảo 11 tỉnh bác bỏ kết quả bầu ban Trị sự Trung Ương tổ chức ngày 10/11/1967.

 

_____

Phụ chú:

 

24/10/1955: - Tướng Samuel T. Williams thay O'Daniel làm Tư lệnh MAAG tại Việt Nam [cho tới 31/8/1960]. 26/10/1955: Diệm tự phong làm Tổng Thống Việt Nam Cộng Hoà.

 

28/10/1955: Nguyễn Thành Phương phóng thích hai con gái Phạm Công Tắc (Phạm Thị Tranh và Phạm Thị Hồ Cầm) cùng Đại tá Nguyễn Văn Kiết. (PTT/1CH, HS 4324)

29/10/1955: Thành lập chính phủ Việt Nam Cộng Hòa. Thực tế, giữ nguyên chính phủ thành lập ngày 10/5/1955. Chỉ đổi chức "Tổng trưởng" thành "Bộ trưởng;" và, Trần Văn Mẹo kiêm giữ Bộ Kinh tế. (Thêm 185)

 

31/10/1955: Hội Đồng Nhân Dân Cách Mạng Quốc Gia tự giải tán.

2/11/1955: Nguyễn Phan Long và Lê Thăng có mặt ở Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4324)

6/11/1955: Sài-Gòn: Mít-tinh chào đón chiến sĩ Rừng Sác. Dương Văn Minh và Lê Văn Nghiêm được phong Thiếu tướng.

18/11/1955: Thành lập Phủ Đặc Ủy Công Dân Vụ, trực thuộc Phủ Tổng thống (SL 22/TTP).

21/11/1955: Chạm súng giữa Cao Đài Tự Do [CĐTD] và Cao Đài Nguyễn Thành Phương. CĐTD chết 3, bị thương 6. Phe NTP chết 14, 1 trọng thương. (PTT/1CH, HS 4323)

30/11/1955: * Tây Ninh: Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Vàng thông báo sẽ đưa Thiết Giáp tới bảo vệ Tòa Thánh Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4323)

30/11/1955: Sài-Gòn: Lễ phong chức Giám mục cho Nguyễn Văn Bình và Nguyễn Văn Hiền.

1/12/1955: Chợ-Lớn: Đóng cửa Bình Khang, trung tâm mãi dâm của Bình Xuyên.

1/12/1955: * Sài-Gòn: Diệm cắt đứt liên hệ kinh tế và tài chính với Pháp. Đưa ra điều kiện để nối lại liên hệ: Pháp phải bác bỏ Hiệp định Geneva, ngưng nói về tổng tuyển cử, hoàn toàn ủng hộ chính sách của Diệm, cắt đứt liên lạc với Việt Minh, và rút phái đoàn Sainteny ở Hà Nội về nước. (Gravel, I:240)

 

6/12/1955: Lực lượng của Trần Văn Soái có 1 Liên đoàn, do Đại tá Lê Văn Thinh chỉ huy. Trung đoàn chủ lực (Tiền Giang): Trung tá Giang Thành Liêm. 3 tiểu đoàn 307 (Th/tá Trần Ngọc Bảo, 350 người), 309 (ThTá Bùi Văn Quí, 300), và 311 (TrTá Henri, 270). (HS 4320)

Trung đoàn Thiên Hộ, Trung tá Tô Đắc Hộ. 3 tiểu đoàn: 1 Thiên Hộ (ThTá Tôn Thành Giang, 250), 2 (TrTá Phan Thành Quới, 270), và 3 (Đỗ Thành Kiến, 300). (HS 4320)

Trung đoàn Nguyễn Trãi, Trung tá Đặng Văn Kinh. 3 tiểu đoàn: 4 (ThTá Châu Đắc Khang, 340), 5 (Lê Văn Dương, 350), và 6 (Lê Thành Đầy, 370) (HS 4320)

Trung đoàn Lý Thường Kiệt, Trung tá Hồ Nhật Tảo. 3 tiểu đoàn: 10 (ThTá Nguyễn Chánh Kiến, 260), 11 (Nguyễn Hồng Lực), 12 (Nguyễn Thanh Liêm, 360) (HS 4320)

Các đơn vị HH kéo về Hồng Ngự, Châu Đốc. Cho lệnh xử tử bất cứ ai đào ngũ. Dân Cao Lãnh chạy lên Sài Gòn. Trần Văn Soái xác nhận đã gặp Văn Tiến Dũng, đại diện chính phủ BV, và Trần Văn Chua, Cao Đài Ly Khai, để thảo luận kế hoạch đối phó với chiến dịch Nguyễn Huệ. (HS 4320)

22/12/1955: Huỳnh Công Bộ tuyên bố ủng hộ NĐD. Bài xích tội phiến loạn của Năm Lửa và Ba Cụt. (10H4320)

7/12/1955: Ban hành Dụ số 10 về quốc tịch.

7/12/1955: - Giải tán Đảng Thanh Niên Dân Chủ của Ngô Quang Châu.

7/12/1955: * Roma: Giáo hội Ki-tô công nhận VNCH.

8/12/1955: Có tin PCT thống nhất lực lượng Cao Đài Tự Do dưới quyền Trung tá Trần Ngọc Thoại. (HS 4326)

9/12/1955: CĐTD lập xong chiến khu ở Mộc Hóa. (Kinh 12, Đồng Tháp Mười, Tân An)

10/12/1955: Có tin Bảo Đại sai Nguyễn Văn Vỹ liên lạc Pháp để cung cấp tiền bạc cho CĐTD. (HS 4326)

12/12/1955: Trần Văn Chương tuyên bố sẽ không có tổng tuyển cử năm 1956, và VNCH không bị trói buộc bởi Hiệp định Geneva.

19/12/1955: Kết thúc chiến dịch Hoàng Diệu.

20/12/1955: Có tin C3, PCT cho lệnh Cao Đài ký hiệp ước liên minh với Mười Trí, Năm Lửa và Ba Cụt. (HS 4326)

23/12/1955: Có tin C3 Trần Ngọc Thoại liên lạc với nhóm Mặt Trận QGLH của Lê Trung Nghĩa, đại diện Vũ Tam Anh, ở số 80-A Cao Thắng. (HS 4326)

24/12/1955: Bãi bỏ ngân sách các "phần." Các Đại biểu chính phủ chỉ còn là đại diện của chính phủ tại các địa phương (Dụ số 17).

25/12/1955: Có tin Năm Lửa gửi thư cho các binh sĩ, loan tin thành lập Đảng Cộng Hòa của Phan Quang Đán.

Chủ tịch: PQĐ. Phó CT: Phan Huy Quát. UV/CT: Đặng Văn Sung. UV/NG: Lê Thăng. UV/TC: Vũ Quí Mão. UV/Quân sự: Vũ Hồng Khanh. Đảng CH có liên hệ với VC. (HS 4326)

27/12/1955: Một cán bộ cao cấp CSBV, có lẽ là Nguyễn Văn Tây tự Thanh Sơn, thư cho Soái, dề nghị hợp tác giữa HH và VM. (HS 4326)

29/12/1955: Long Xuyên: Chiến dịch Nguyễn Huệ bắt đầu. Nhằm mục đích: Tách rời áp lực của VC với HH; Phá mọi kế hoạch của VC; Tiến hành công tác tâm lý: Lôi kéo giáo dân HH về phe Quốc Gia

Bí mật chiêu hàng Trần Văn Soái vì sau khi vào Đồng Tháp Mười, Soái thấy rõ bộ mặt của VC. Điều kiện để trở về: Giữ được những tài sản còn lại. (PTT/1CH, HS 4320)

9/1/1956: Hai sứ giả của Lê Thị Gấm mang thư về xin hàng. (PTT/1CH, HS 4320)

10/1/1956: Trần Văn Soái gửi “Thống lịnh” cho các đơn vị trực thuộc thống báo sự liên kết giữa HH và VC. (PTT/1CH, HS 4320)

24/12/1955: Bãi bỏ ngân sách các "phần." Các Đại biểu chính phủ chỉ còn là đại diện của chính phủ tại các địa phương (Dụ số 17).

 

25/12/1955: Có tin Năm Lửa gửi thư cho các binh sĩ, loan tin thành lập Đảng Cộng Hòa của Phan Quang Đán.

Chủ tịch: PQĐ. Phó CT: Phan Huy Quát. UV/CT: Đặng Văn Sung. UV/NG: Lê Thăng. UV/TC: Vũ Quí Mão. UV/Quân sự: Vũ Hồng Khanh. Đảng CH có liên hệ với VC. (HS 4326)

27/12/1955: Một cán bộ cao cấp CSBV, có lẽ là Nguyễn Văn Tây tự Thanh Sơn, thư cho Soái, đề nghị hợp tác giữa HH và VM. (HS 4326)

6/12/1955: Lực lượng của Trần Văn Soái có 1 Liên đoàn, do Đại tá Lê Văn Thinh chỉ huy.

Trung đoàn chủ lực (Tiền Giang): Trung tá Giang Thành Liêm.

3 tiểu đoàn 307 (Th/tá Trần Ngọc Bảo, 350 người), 309 (ThTá Bùi Văn Quí, 300), và 311 (TrTá Henri, 270). (HS 4320)

Trung đoàn Thiên Hộ, Trung tá Tô Đắc Hộ.

3 tiểu đoàn 1 Thiên Hộ (ThTá Tôn Thành Giang, 250), 2 (TrTá Phan Thành Quới, 270), và 3 (D0ỗ Thành Kiến, 300). (HS 4320)

Trung đoàn Nguyễn Trãi, Trung tá Đặng Văn Kinh.

3 tiểu đoàn 4 (ThTá Châu Đắc Khang, 340), 5 (Lê Văn Dương, 350), và 6 (Lê Thành Đầy, 370) (HS 4320)

Trung đoàn Lý Thường Kiệt, Trung tá Hồ Nhật Tảo.

3 tiểu đoàn 10 (ThTá Nguyễn Chánh Kiến, 260), 11 (Nguyễn Hồng Lực), 12 (Nguyễn Thanh Liêm, 360) (HS 4320)

Các đơn vị HH kéo về Hồng Ngự, Châu Đốc. Cho lệnh xử tử bất cứ ai đào ngũ. Dân Cao Lãnh chạy lên Sài Gòn. Trần Văn Soái xác nhận đã gặp Văn Tiến Dũng, đại diện chính phủ BV, và Trần Văn Chua, Cao Đài Ly Khai, để thảo luận kế hoạch đối phó với chiến dịch Nguyễn Huệ. (HS 4320)

12/2/1956: Trần Văn Soái và Lê Thị Gấm bí mật về hàng.

17/2/1956: Dương Văn Minh báo cáo: Hòa Hảo ra đầu thú 1400 người. Tân Phú, 950; Cái Công, 200; Cao Lãnh, 250. Tất cả tập trung ở Cái Vồn. (CĐ cầm tay số 02940/TM/ĐQK/3, ĐQK gửi TTP; (PTT/1CH, HS 4320)

2/3/1956: Trần Văn Soái, xuất hiện bên Dương Văn Minh, tuyên bố lý do về hàng. (PTT/1CH, HS 4320)

8/3/1956: Lễ về hàng của binh sĩ Hòa Hảo.

- Bảy Đởm mang tàn quân qua Miên.

 19-20/3/1956: 4943 binh sĩ HH từ Cái Vồn về TTHL/Qúan Tre. (PTT/1CH, HS 4320)

13/7/1956: Diệm xử tử Ba Cụt. Bảy Đởm và Mười Trí thề sẽ trả thù Diệm. Khoảng 4 tiểu đoàn Hòa Hảo tiếp tục chống chính phủ Diệm cho tới năm 1962. "Sư thúc" Mười Trí sau này ngả theo VC. The Pentagon Papers (Gravel), I:305. Có người cho rằng Mười Trí không phải là Hòa Hảo).

2/2/1967: An-Giang: Cựu Thiếu tướng Nguyễn Giác Ngộ (1897-1967) chết ở Chợ Mới, Long Xuyên. Tên thật là Nguyễn Văn Ngượt. Nguyên Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực (Hòa Hảo). Từ thập niên 1950, sát nhập vào Quân đội QGVN.

5/9/1967: Hoàn trả tài sản của Năm Lửa Trần Văn Soái.

 

10[11]/1/1956: Phạm Công Tắc rời Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4324)

 

 

30/12/1967: Sài-Gòn: Các đại diện Khối Ki-tô Giáo, Cao Đài, Hòa Hảo, Hội Khổng học và TGHPGVN kêu gọi ngưng chiến và hoà đàm.

4/1/1968: Sài-Gòn: Ban Đại diện Hoà Hảo 11 tỉnh bác bỏ kết quả bầu ban Trị sự Trung ương tổ chức ngày 10/11/1967.

 

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt

Ngày 14/8/1945, khi lệnh đầu hàng không điều kiện của Nhật đã được loan truyền—dù chưa chính thức tuyên bố—Huỳnh Phú Sổ liên kết với Trần Quang Vinh của Đạo Cao Đài. Đồng thời thành lập Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt  gồm Hòa Hảo, Cao Đài, Tịnh Độ Cư Sĩ, Liên Đoàn Công Chức, Thanh Niên Tiền Phong, v...v... Hạt nhân của Mặt Trận có Việt Nam Quốc Gia Độc LậpĐảng của nhóm Hồ Văn Ngà, Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân v.. v... Khẩu hiệu là chống đế quốc Pháp, chống nạn ngoại xâm, bảo vệ trị an; bài trừ phản động.(44) Tổ chức này cũng dự định thành lập một chính phủ lâm thời, nhưng Việt Minh đã ở thế thượng phong, chiếm được chính quyền.

Ngày 27/8, Trần Văn Giàu tuyên bố giải tán những đoàn thể bán quân sự, thâu nhập họ vào hàng ngũ Quân dân Cách mạng.(Dân Chủ, 3/9/1945. Báo Cứu Quốc, số 36, ngày 5/9/1945, cho rằng buổi họp báo của Trần Văn Giàu xảy ra ngày 29/8) Hai ngày sau, Giàu tuyên bố thành lập 4 Sư đoàn dân quân ở Nam bộ. Cảnh sát, Công An sẽ đổi tên thành Quốc Gia Tự Vệ cục.(CQ, 5/9/45)

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc,

Huỳnh Phú Sổ thành lập vào tháng 2/1947, với Nguyễn Văn Sâm làm phụ tá.[CAOM (Aix), 7F 29]

 

Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng

Nguyễn Văn Sâm thành lập để tham gia Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH, hay Front Union Nationale hay Front National Unifié].

 

Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

Ngày 21/9/1946, sau khi Hồ và Moutet ký Tạm ủớc [Modus vivendi] 14/9/1946 tại Paris, Huỳnh Phú Sổ lại thành lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

Đảng này qui tụ những thành viên còn lại của Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH], sau khi hai đại diện Việt Minh rút khỏi Ban Chấp hành vào tháng  7/1946. Ban Chấp hành Trung ương đặt tại toà soạn báo Quần Chúng tại Sài Gòn. Lúc đầu Dân Xã đảng có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng hái nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Soái.

Sau khi Huỳnh Phú Sổ và Sâm bị Việt Minh sát hại, nhóm Trần Văn Ân, Phan Khắc Sửu và Lương Trọng Tường nắm quyền điều khiển tổ chức này. Từ Sài Gòn, Ân và Sửu khích động sự hiềm khích giữa các giới chức chỉ huy Hòa Hảo. Phần Tường được cử làm Chủ tịch ổy ban Dân Xã đảng Liên tỉnh Miền Tây. Cơ quan ngôn luận là tờ Chiến Đấu, xuất bản tại Cần Thơ, do Trần Văn Ân làm chủ biên. Tường đã thành công trong việc thuyết phục Soái chống lại Hương cả Huỳnh Công Bộ, cha đẻ của Huỳnh Phú Sổ. Vào năm 1947-1948, lập trường của Dân Xã Đảng là phát động phong trào quốc gia chống Cộng tại Nam bộ. Các lãnh tụ không ngần ngại lên án Pháp là ưu đãi Cộng Sản, và liên minh với Đại Việt Quốc Dân Đảng.(CAOM (Aix), 7F 29)

 

Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp

[VNMTQGLH, Front Union Nationale hay Front National Unifié].

Do Huỳnh Phú Sổ hành lập ngày 2/4/1946, Sau khi Hồ Chí Minh ký Hiệp ước Sơ bộ 6/3/1946 với Sainteny. Trong số những người tham gia có Nguyễn Văn Sâm với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng.

[Chủ tịch: Huỳnh Phú Sổ. Ngoài ra có 2 đại diện Cộng Sản, 2 đại diện Bình Xuyên (Mười Trí và ?), 1 Việt Nam Quốc Gia Đảng, Nguyễn Văn Sâm và Trần Văn Ân; Tài, 141; CAOM (Aix), 7F 29]

Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này.

Sau ngày Huỳnh Phú Sổ chết, trong số những lãnh tụ mới có Nguyễn Ngọc Nhẫn (1907-), tức Vũ Tam Anh.

Nhẫn sinh năm 1907 tại Mỹ Tho. Dạy học tư, sau trở thành chủ hãng xà-phòng ở Mỹ Tho. Là cựu quân nhân Trung đoàn 5 RAC, nhưng khi bị gọi tái ngũ năm 1942, Nhẫn không tuân lệnh. Ngày 25/2/1943, bị kết án 10 năm tù vì tội đào ngũ. Từ cuối năm 1942, gia nhập Liên Đoàn Ái Quốc Việt Nam. Qua năm 1943, gia nhập Thanh Niên Ái Quốc Đoàn. Ngày 15/7/1943, bị Pháp bắt khi đi trên một xe hơi mang bảng số giả, nhưng phải thả vì có giấy chứng minh của Kempeitai Nhật. Tháng 2/1944, Nhẫn gia nhập Phục Quốc. Sau đó, ra Huế làm việc với Kuga.(CAOM (Aix), CP, 161)

Từ tháng 8/1945 tới 2/9/1945, Nhẫn làm trưởng phòng hành quân của Sư đoàn 2 của Lương Trọng Tường. Tháng 11/1945, bị lên án tử hình vì thâm lạm 20,000$ của Sư đoàn 2. Trốn qua Sư đoàn 3 của Lý Hoa Vinh [Nguyễn Hòa Hiệp], rồi theo Cao Đài. Sau đó thành Phó Chủ tịch Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp.

Tháng 11/1946, Nhẫn là Tham mưu trưởng Chi Đội 8 của Mười Trí. Sau khi bị Nguyễn Bình treo giá đầu, Nhẫn bỏ về thành. Năm 1947, sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm, Nhẫn cùng Lê Trung Nghĩa, con một chức sắc Cao Đài, tái lập VNMTQGLH.

Chủ trương của VNMTQGLH là tạo một vùng trung lập cho các chiến sĩ Quốc Gia, để chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nhưng Nhẫn bị các binh sĩ bỏ rơi, ngả theo Cao Đài. Nhẫn cũng có hiềm khích với Bảy Viễn, nên Bình Xuyên không gia nhập VNMTQGLH. Trong khi đó, Nghĩa không ưa Lê Văn Hoạch. Để lôi kéo người ủng hộ, Nhẫn và Nghĩa tung tin đồn họ được Mỹ bí mật yểm trợ, thả dù vũ khí, và tiếp tay tổ chức một Quốc Hội. Tuy nhiên, họ không có một thực lực nào.(CAOM (Aix), 7F 29)

Ngày 15/6/1949, Lực lượng Hoà Hảo chính thức qui phục Bảo Đại, mang theo khoảng 2,500 vũ khí đủ loại; số chống Pháp còn khoảng 1,200 vũ khí.(SHAT (Vincennes), 10H 4138)

1/1953: Soái được thăng Trung Tướng.

 

Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Tích cực chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

Khẩu hiệu là chống đế quốc Pháp, chống nạn ngoại xâm, bảo vệ trị an; bài trừ phản động.(44) Tổ chức này cũng dự định thành lập một chính phủ lâm thời, nhưng Việt Minh đã ở thế thượng phong, chiếm được chính quyền.

Ngày 27/8, Trần Văn Giàu tuyên bố giải tán những đoàn thể bán quân sự, thâu nhập họ vào hàng ngũ Quân dân Cách mạng.(Dân Chủ, 3/9/1945. Báo Cứu Quốc, số 36, ngày 5/9/1945, cho rằng buổi họp báo của Trần Văn Giàu xảy ra ngày 29/8) Hai ngày sau, Giàu tuyên bố thành lập 4 Sư đoàn dân quân ở Nam bộ. Cảnh sát, Công An sẽ đổi tên thành Quốc Gia Tự Vệ cục.(CQ, 5/9/45)

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc

Huỳnh Phú Sổ thành lập vào tháng 2/1947, với Nguyễn Văn Sâm làm phụ tá.[CAOM (Aix), 7F 29]

 

Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng

Nguyễn Văn Sâm thành lập để tham gia Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH, hay Front d’ Union Nationale hay Front National Unifié].

 

Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng

x tức Dân Xã.

 

Đảng này qui tụ những thành viên còn lại của Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH], sau khi hai đại diện Việt Minh rút khỏi Ban Chấp hành vào tháng  7/1946. Ban Chấp hành Trung ương đặt tại toà soạn báo Quần Chúng tại Sài Gòn. Lúc đầu Dân Xã đảng có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng hái nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Trần Văn Soái.

Sau khi Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm bị Việt Minh sát hại, nhóm Trần Văn Ân, Phan Khắc Sửu và Lương Trọng Tường nắm quyền điều khiển tổ chức này. Từ Sài Gòn, ẽn và Sửu khích động sự hiềm khích giữa các giới chức chỉ huy Hòa Hảo. Phần Tường được cử làm Chủ tịch Ủy ban Dân Xã đảng Liên tỉnh Miền Tây. Cơ quan ngôn lua n là tờ Chiến Đấu, xuất bản tại Cần Thơ, do Trần Văn Ân làm chủ biên. Tường đã thành công trong việc thuyết phục Soái chống lại Hương cả Huỳnh Công Bộ, thân phụ Giáo chủ Sổ.

Vào năm 1947-1948, lập trường của Dân Xã Đảng là phát động phong trào quốc gia chống Cộng tại Nam bộ. Các lãnh tụ không ngần ngại lên án Pháp là ưu đãi Cộng Sản, và liên minh với Đại Việt Quốc Dân Đảng. (CAOM (Aix), 7F 29)

 

Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội

 

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp

[VNMTQGLH, hay Front Union Nationale hay Front National Unifié].

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập ngày 2/4, Sau khi Hồ Chí Minh ký Hiệp ước Sơ bộ 6/3/1946 với Sainteny. Trong số những người tham gia có Nguyễn Văn Sâm với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng.

[Chủ tịch: Huỳnh Phú Sổ. Ngoài ra có 2 đại diện Cộng Sản, 2 đại diện Bình Xuyên (Mười Trí và ?), 1 Việt Nam Quốc Gia Đảng, Nguyễn Văn Sâm và Trần Văn Ân; Tài, 141; CAOM (Aix), 7F 29]

Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này.

Sau ngày Huỳnh Phú Sổ chết, trong số những lãnh tụ mới có Nguyễn Ngọc Nhẫn (1907-), tức Vũ Tam Anh.

Nhẫn sinh năm 1907 tại Mỹ Tho. Dạy học tư, sau trở thành chủ hãng xà-phòng ở Mỹ Tho. Là cựu quân nhân Trung đoàn 5 RAC, nhưng khi bị gọi tái ngũ năm 1942, Nhẫn không tuân lệnh. Ngày 25/2/1943, bị kết án 10 năm tù vì tội đào ngũ. Từ cuối năm 1942, gia nhập Liên Đoàn Ái Quốc Việt Nam. Qua năm 1943, gia nhập Thanh Niên Ái Quốc Đoàn. Ngày 15/7/1943, bị Pháp bắt khi đi trên một xe hơi mang bảng số giả, nhưng phải thả vì có giấy chứng minh của Kempeitai Nhật. Tháng 2/1944, Nhẫn gia nhập Phục Quốc. Sau đó, ra Huế làm việc với Kuga. (CAOM (Aix), CP, 161)

Từ tháng 8/1945 tới 2/9/1945, Nhẫn làm trưởng phòng hành quân của Sư đoàn 2 của Lương Trọng Tường. Tháng 11/1945, bị lên án tử hình vì thâm lạm 20,000$ của Sư đoàn 2. Trốn qua Sư đoàn 3 của Lý Hoa Vinh [Nguyễn Hòa Hiệp], rồi theo Cao Đài. Sau đó thành Phó Chủ tịch Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp.

Tháng 11/1946, Nhẫn là Tham mưu trưởng Chi Đội 8 của Mười Trí. Sau khi bị Nguyễn Bình treo giá đầu, Nhẫn bỏ về thành. Năm 1947, sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm, Nhẫn cùng Lê Trung Nghĩa, con một chức sắc Cao Đài, tái lập VNMTQGLH.

Chủ trương của VNMTQGLH là tạo một vùng trung lập cho các chiến sĩ Quốc Gia, để chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nhưng Nhẫn bị các binh sĩ bỏ rơi, ngả theo Cao Đài. Nhẫn cũng có hiềm khích với Bảy Viễn, nên Bình Xuyên không gia nhập VNMTQGLH. Trong khi đó, Nghĩa không ưa Lê Văn Hoạch. Để lôi kéo người ủng hộ, Nhẫn và Nghĩa tung tin đồn họ được Mỹ bí mật yểm trợ, thả dù vũ khí, và tiếp tay tổ chức một Quốc Hội. Tuy nhiên, họ không có một thực lực nào.(CAOM (Aix), 7F 29)

Ngày 15/6/1949, Lực lượng Hoà Hảo chính thức qui phục Bảo Đại, mang theo khoảng 2,500 vũ khí đủ loại; số chống Pháp còn khoảng 1,200 vũ khí.(SHAT (Vincennes), 10H 4138)

1/1953: Soái được thăng Trung Tướng.

Ngày 21/9/1946, sau khi Hồ và Moutet ký Tạm ủớc [Modus vivendi] 14/9/1946 tại Paris, Sổ lại thành lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

 

Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

tích cực chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

Lương Trọng Tường

x Lê Văn Kinh, Lương Văn Tường

1941-1945: Nhân viên Kempeitai Nhật tại Sài Gòn.

Cố vấn của Huỳnh Phú Sổ. Mật Thám Pháp nhiều lần yêu cầu giải giao Tường nhưng Nhật không đồng ý.

1-2/1944: Lãnh tụ Phục Quốc ở miền Nam. 3/1944: Tường đi một vòng các tỉnh miền Tây quyên góp. 12/3/1944: Quan thuế Pháp chặn bắt một đoàn xe quân sự Nhật từ Miên về, thấy có thuốc phiện, nhưng phải thả vì một hiến binh Nhật, Mochizuki, ngồi trên đó.

1945: Tư lệnh Đệ Nhị Sư Đoàn ở Biên Hoà.

27/9/1954: Tổng trưởng Kinh tế.

26/4/1960: Cùng 17 nhân vật tên tuổi khác họp báo ở khách sạn Caravelle, Sài Gòn, ra kháng thư phản đối chế độ độc tài của Diệm.

8/9/1964: Được mời vào Thượng Hội Đồng Quốc Gia.

 

Trần Văn Quế (1902-?)

Sinh tại Phước Long, Biên Hoà. Con Trần Văn Được và Nguyễn Thị Là. 1928: Tốt nghiệp Cao Đẳng Sư Phạm Hà Nội. Giáo sư trường Petrus Ký. Cũng từ năm này, theo đạo Cao Đài. 1933-1943: Cố gắng nối kết các hệ phái Cao Đài, nhưng thất bại. 1940: Cùng Trương Kế An đi các tỉnh kêu gọi giáo dân Cao Đài mở lại những thánh thất bị Pháp đóng, nhưng thất bại.

1942: Tham gia Liên Đoàn ái Quốc Việt Nam của Trương Kế An, dưới sự yểm trợ của Nhật. Mục đích đưa Cường Để về nước.

20/2/1943: Bị Pháp bắt vì vụ Trương Kế An. 20/11/1943: Bị Toà án Quân sự Nam Kỳ lên án 20 năm khổ sai, 20 năm biệt xứ, tịch biên tài sản. Sau đó bị đầy ra Côn Đảo.

8/1945: Được chính phủ Trần Trọng Kim ân xá. 1945-1947: Sống ở Tây Ninh.

5/1947: Một trong những lãnh tụ Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp. Sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm năm 1947, Quế tái lập VNMTQGLH ở vùng Tề.

3/1948-26/4/1948: Qua Hong Kong gặp Bảo Đại.

1/1949: Được chính phủ Xuân cử ra Bắc công cán. Nhân dịp này, Phạm Công Tắc phái Quế ra Bắc để liên kết các giáo chúng Cao Đài.

6/6/1952: Thứ trưởng Nghiên cứu Cải cách trong chính phủ Nguyễn Văn Tâm (10H 642).

 

Trần Văn Soái (1894 [hoặc 1898]-1961)

x Năm Lửa

Sinh tại Mỹ Thuận, Cần Thơ năm 1894 (10H 4166), hoặc năm 1898 (10H 643). Có nguồn tin Soái sinh năm 1898 tại Kiến An, Chợ Mới, Long Xuyên (10H 4138). Nguyên là tài xế xe ca, và đứng trùm bến xe Cần Thơ. Vợ là Lê Thị Gấm, cũng thuộc loại anh chị. 1914-1940: 4 lần bị kết án trộm, hành hung và đả thương người (10H 643).

1940: cận vệ của Huỳnh Phú Sổ.

1942: Làm việc cho Kempeitai. 3/1944: Cùng Đại úy Hara, Lương Trọng Tường và Lương Vũ qua Lào dò thám việc thả dù bí mật của phe De Gaulle (10H 3969). Một tài liệu khác cho rằng Soái và Tường dính líu đến việc buôn lậu thuốc phiện (CP 161).

8/1945: Chỉ huy một lực lượng vũ trang.

8/9/1945: Con trai duy nhất của Năm Lửa là Trần Ngọc Hoành, bị bắt ở Cần Thơ cùng với em ruột Huỳnh Phú Sổ và hàng trăm tín đồ trong một cuộc biểu tình "ủng hộ chính phủ."

7/10/1945: Hoành và em Huỳnh Phú Sổ bị đưa ra trước toà án nhân dân tại sân vận động Cần Thơ, và xử tử tại chỗ. Nhiều tín đồ Hoà Hảo cũng bị giết hại. Soái cũng bị treo giá đầu 15,000 đồng.

26/10/1945: Pháp tái chiếm Cần Thơ. Tín đồ Hoà Hảo tìm cách phục thù, lùng bắt Việt Minh khắp nơi, kể cả ông già, bà cả, thân nhân của cán bộ Việt Minh. Người Pháp phải can thiệp. Tín đồ Hoà Hảo bèn hướng mũi thù hận về hướng người Pháp (đặc biệt là Vệ binh Cộng Hoà Nam Kỳ, mới thành lập năm 1946).

6/1946: Soái thành lập "Đệ Tứ Sư Đoàn" (sau đổi làm Liên Đội 30 Nguyễn Trung Trực), tức Nghĩa Quân Cách Mạng Vệ Quốc Liên Đội Nguyễn Trung Trực. Soái làm Tổng Tư lệnh khoảng 2,000 dân quân, chia làm 4 Chi Đội 1, 2, 3 và 4. Lực lượng võ trang Hoà Hảo chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Trần Văn Trà, Tư lệnh Khu 8, nhiều lần xin hòa mà không thành (Lacroix 1949:19n3).

21/9/1946: Huỳnh Phú Sổ lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã (sau ngày Hồ và Moutet ký Tạm ủớc 14/9/1946 tại Paris). Lúc đầu đảng này có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng say nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Soái.

12/1946: Huỳnh Phú Sổ thành lập Chi Đội 30 Nguyễn Trung Trực. Giao cho Nguyễn Giác Ngộ và Lâm Thành Nguyên chỉ huy. Soái chỉ huy lực lượng lưu động ở miền Đông. Những cuộc đụng độ giữa Việt Minh và Hoà Hảo ngày một gia tăng.

Đầu năm 1947, nhân dịp Soái tháp tùng Huỳnh Phú Sổ vào Đồng Tháp Mười dự Hội nghị với Ủy ban Hành Chánh Kháng Chiến, Lâm Thành Nguyên mang một số lính và tiền quĩ trốn về Châu-đốc.

6/4/1947: Soái xin Pháp ở Cần Thơ tiếp tay đánh Việt Minh.

20/4/1947: Huỳnh Phú Sổ bị Việt Minh giết. 28/4/1947: Giáo dân Hoà Hảo quyết tâm nổi dạy diệt Việt Minh sau khi tin Đạo Xển bị giết hại được công bố.

18/5/1947: Soái, Lâm Thành Nguyên và Nguyễn Giác Ngộ thương thảo với Đại tá Roger Cluset, Tư lệnh miền Tây, về việc qui thuận. Soái mang về 250 tay súng và 2,000 Tự vệ. Bản doanh đặt tại Cái Vồn, làng Mỹ Thuận, khoảng 5 cây số Đông Bắc Cần Thơ (phía bắc bến phà Mỹ Thuận). Soái được phong cấp Thiếu tướng giả định (một ngôi sao bằng vàng)

Những người có công trong việc này phải kể Nguyễn Văn Tâm, Bộ trưởng Quốc Phòng của Lê Văn Hoạch; Võ Thành Tánh, đại diện Cao Đài tại Cần Thơ; và những cuộc tiếp xúc giữa Chánh sở Mật Thám Marcel Bazin với Lương Trọng Tường, Bí thư của Sổ (10H xxx [4166]).

1/1/1948: Soái được phong cấp Thiếu tướng giả định “một sao” (10H 4166). 1/1953: Thăng Trung tướng.

27/9/1954: Quốc Vụ Khanh, Ủy viên Quốc Phòng (chính phủ thứ 2 của Diệm).

1955: Bị Diệm thanh trừng.

11/2/1956: Về hàng Dương Văn Minh.

9/2/1961: Chết tại Tổng Y Viện Cộng Hòa, Sài Gòn.

 

Nguyễn Văn Ngượt (1897-1967)

x Nguyễn Giác Ngộ

Người Long Điền, Long Xuyên. 1923-1943: Hạ sĩ quan Bảo An ở Nam Kỳ (10H xxx [643]). Đầu thập niên 1940: Theo Huỳnh Phú Sổ.

1943-1945: Bị tập trung ở Bà Rá.

21/7/1949: Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực, đóng tại Rạch ìng Chưởng, Định Hòa, Long Xuyên.

2/1950: Theo Bảo Đại. 16/3/1950: Lễ tuyên thệ ở Sài Gòn. Bảo Đại chủ tọa (Tiếng Dội, 17/3/1950).

Đầu 1951: Nhiều binh sĩ bỏ Ngượt theo Trần Văn Soái.

Lãnh tụ Hòa Hảo duy nhất đồng ý việc thống nhất các lực lượng võ trang để thành lập Quân đội Việt Nam (10H xxx [463]).

2/2/1967: Chết ở Chợ Mới, Long Xuyên.

 

Lâm Thành Nguyên (1909-)

x Cậu Hai Ngoán

Theo một tài liệu, Nguyên sinh năm 1909 tại Nhơn Nghĩa, Cần Thơ (10H 643). Một tài liệu khác ghi năm sinh của Nguyên là 1924 (10H xxx [4138]). Người Minh Hương, bố là Lâm Hồng.

Một cựu tù nhân Côn Đảo.

1940: Được Huỳnh Phú Sổ cứu khỏi bệnh (10H xxx [4166]). 1941: Theo đạo Hoà Hảo.

1943: Hợp tác với Nhật; bị tập trung trong trại Bà-rá cho tới tháng 3/1945.

1946: Hợp tác với Việt Minh. Phụ tá của Trần Văn Soái.

18/5/1947: Nguyên, Soái, và Nguyễn Giác Ngộ thương thuyết với Đại tá Roger Cluset, Tư lệnh miền Tây, về việc qui thuận.

1/1948: Lính của Nguyên giết 4 lính Pháp; Nguyên bỏ ra bưng.

16/2/1949: Về hợp tác với Trung Tá Maurice Redon, Tư lệnh Miền Tây (10H 4166). Thăng cấp Đại tá, Phụ tá cho Năm Lửa.

7/1950: Tách rời khỏi Soái, thân Pháp (10H 643). Bản doanh đặt tại Cái Dầu, 21 cây số Đông Nam Châu Đốc, trên đường Long Xuyên/ Châu Đốc.

Võ Văn Điều, tự Ba Gà Mổ, hoạt động ở Bến Tre.

Nguyễn Thành Tâm

Chi đội 1 Hắc Long.

Trước thuộc đội commando số 1. Ngày 24/3/1948, giết chết 14 binh sĩ Pháp sau khi hành quân trở về. Rút ra bưng.

Trần Thành Liêm, chỉ huy Chi đội 16.

 

Trần Văn Ân (1903-2002 )

Sinh ngày 28/1/1903 tại Long Xuyên.

1923-1928: Học Đại học Văn Khoa Aix-en-Provence Pháp.

Xuất bản tờ L'Annam scolaire, có nhiều bài chống Pháp.

(Trong một thư riêng cho tác giả năm 1983, Ân nói từng qua TH trước ngày sang Pháp).

1928: Hợp tác với Đuốc Nhà Nam của Dương Văn Giáo (cùng trụ sở với La Tribune indochinoise) (La Tribune indochinoise, 12 &14/2/1941). 1935: Liên lạc nhóm La Lutte của Tạ Thu Thâu. 1941: Đại lý gạo ở Thốt Nốt, Cần Thơ.

2/1941: Bị câu lưu điều tra về Việt Nam Nhơn Dân Thống Nhứt Cách Mạng Đảng. Đảng này thành lập từ tháng 10/1940, có khuynh hướng Trốt-kít. 16-17/4/1941: Ân và 3 người khác được tha bổng. 18/4/1941: Bị nhốt ở Bà Rá cho tới tháng 6/1941.

5/1942: Móc nối với Kempeitai và làm việc cho cơ quan này (14PA, Carton 2). Hoạt động cho Việt Nam Phục Quốc Đồng Minh Hội của Cường Để. Đứng hàng thứ ba trong danh sách Pháp muốn Nhật phải giải giao (dưới Huỳnh Phú Sổ và Lương Trọng Tường). 9/1943: Di tản qua Chiêu Nam Đảo [Syonan, tức Singapore]. 1/1944: Cùng Đặng Văn Ký đến thăm Trần Trọng Kim và Dương Bá Trạc tại Quốc tế Phú Sĩ Binh Trạm trên đường Grame Road.

24/3/1945: Báo The Syonan Shimbun đăng một bài về Trần Văn Ân, có đoạn:

Ông ta bị gửi qua Pulau Kondor [Côn Đảo] từ đó ông ta được các giới chức Nhật cấp cứu. Hiện nay ông ta đang ở Syonan, trên đường trở lại quê ông ta (was sent to Pulau Kondor where he was rescued by the Nippon authorities. He is now in Syonan, en route to his homeland). Trong một cuộc phỏng vấn, ông ta tuyên bố: "Hiện nay, khẩu hiệu của chúng tôi là 'Chết và sống với Nhật Bản'."

Có lần, Ân tự xưng, hoặc được giới thiệu, là Tổng Tư lệnh Phục Quốc tại Đông Nam Á. [Năm 1983, trong thư gửi tác giả, Ân cho rằng "không có" việc này. Có lẽ Trần Văn Ân quên bài phỏng vấn trên báo The Syonan Shimbun]

28/5/1945: Về tới Sài Gòn, cùng Nguyễn Văn Sâm thành lập Việt Nam Quốc Gia Độc Lập Đảng. (L'Action, 4/6/1945) 21/7/1945: Chủ tịch Hội Nghị Nam Bộ. 1/8/1945: Xuất bản báo Hưng Việt.

9/1945: Biến khỏi Sài Gòn. Gia nhập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng.

1/10/1947: Bộ trưởng Tuyên truyền chính phủ Xuân. 11/1947: Tham gia phái đoàn 24 người qua Hong Kong gặp Bảo Đại. 30/3/1948: Qua Pháp. 1/4/1948: Bị cách chức.

Thập niên 1950: Theo Bình Xuyên. 9/1954: Qua Pháp vận động cho Bảy Viễn thay Diệm làm Thủ Tướng nhưng không thành công.

22/3/1968: Bộ trưởng Thông tin của chính phủ Nguyễn Văn Lộc (Tôn Thất Thiện thay khi Trần Văn Hương lập chính phủ ngày 25/5/1968).

 

Lê Phước Sang

Một trong những lãnh tụ Hoà Hảo trong thập niên 1960-1970. Từng theo Nguyễn Giác Ngộ.

1/11/1963: Đại úy, được Đỗ Mậu móc nối tham dự đảo chính.

1966: Dân Biểu Quốc Hội Lập Hiến. Cầm đầu khối Liên Minh Dân Chủ (khoảng 35 Dân biểu).

9/1967: Tranh cử Thượng Viện trong Liên danh La Thành Nghệ. Thất cử. Vận động để Quốc Hội phủ nhận kết quả cuộc bầu cử Tổng Thống ngày 3/9/1967, đi đâu cũng trưng dẫn một "bằng chứng" là có bầu cử gian lận.

Đại sứ Bunker bèn cho một nhân viên tới gặp Sang. Theo Bunker, nhân viên này báo cáo rằng Sang "đang ở vào trạng thái tinh thần xuống thấp. Ông ta [Sang] than thở về việc không có nghề nghiệp, xe cộ, tiền bạc và những lợi nhuận khác mà đáng lẽ được hưởng nếu nắm ghế Thượng Viện. Sang nói rằng [Nguyễn Cao] Kỳ đã hứa là chính phủ sẽ ủng hộ liên danh của ông ta, nhưng Thiệu đã sắp đặt tiền chế (rigged) cuộc bầu cử. Khi được gạn hỏi chứng cớ, Sang trả lời rằng Thiệu đã ngăn chặn cuộc thắng cử của ông ta bằng cách đi gặp các tỉnh trưởng và cấp chỉ huy quân đội cũng như hành chánh liên hệ đến cuộc bầu cử và nhấn mạnh là cần phải có bầu cử công bằng. Và, Sang nói, "Đó [trở ngại về việc hợp thức hóa bầu cử] là những gì ông ta [Thiệu] phải gánh chịu" (Bunker 1990:170).

Ngày 28/9/1967, Sang cùng ba đại diện của Khối Liên Minh Dân Chủ Quốc Hội đặt cho Bunker 3 điều kiện, phải được thoả mãn vào trưa ngày hôm sau, để bỏ phiếu chấp thuận kết quả cuộc bầu cử:

a. Kỳ được quyền chỉ định Thủ Tướng và 3 ghế Bộ trưởng (Sang và một dân biểu ngỏ ý rằng họ sẽ nhận ghế Bộ trưởng).

b. Kỳ sẽ coi việc cải tổ quân đội và guồng máy hành chánh.

c. Mỗi Dân biểu trong khối LMDC sẽ được 300,000 đồng.

Ngay sáng hôm sau, tức ít giờ trước kỳ hạn của Sang, Bunker sai người tới gặp Sang, dọa rằng sẽ công bố trước dư luận âm mưu làm tiền (blackmail) của nhóm Sang. Tối đó, Bunker cũng kể cho Bùi Diễm biết chuyện này, rồi bảo Diễm nói thẳng với Kỳ là nên trực tiếp khuyên Thiệu gặp gỡ nhóm Liên Minh Dân Chủ (Bunker 1990:185-6).

Theo một nguồn tin, sau biến cố này, Sang qua Mỹ học Chính Trị học tại Đại học Pittsburg. Về nước, đứng ra tổ chức Đại Học Hòa Hảo.

 

LÊ QUANG VINH (1923-1956)

x Ba Cụt

Sinh tại Tân Lộc Tây, Long Xuyên (10H 4166). Xuất thân chăn trâu (10H 643). Có nguồn tin cho rằng Vinh sinh năm 1922 tại Ô Môn, Cần Thơ (10H 4138).

1945-1946: Hợp tác với VM.

6/1947: Hàng Pháp. Nhiều lần bỏ vào bưng. 1949: Chỉ huy "Nghĩa quân Cách Mạng" ở Thốt Nốt (10H 4166). 20/8/1950: Hàng Pháp lần thứ 4 tại Thốt Nốt, Long Xuyên. Được cấp Thiếu tá (10H 643). 25-26/6/1953: Lại bất hợp tác với Pháp.

11/1953: Hợp tác lần thứ 5 với Nguyễn Văn Hinh. 1/12/1953: Đại tá (10H 4166).

5/12/1953: Thành lập Đảng Dân Xã Mới (10H 643).

2/1954: Đặt bản doanh ở Cần Thơ.

11/1954: Chống lại Diệm.

13/4/1956: Bị một toán Bảo An, do Trung sĩ Trần Văn Giàu chỉ huy, và Công An lưu động, dưới quyền Phó thẩm sát viên tập sự Trần Tấn Tập, bắt giữ tại Chắc Cà Đao và 6 hộ vệ. (Báo cáo ngày 27/4/1956, Dương Văn Minh gửi Ban Tham Mưu Biệt Bộ; Trung tâm Lưu trữ Quốc Gia II (TP/HCM), Phủ Tổng thống Đệ I Cộng Hòa, HS 4322)

11/6/1956, 12G30: Tòa Sơ thẩm đại hình Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt vì các tội tòng phạm cố sát, gian nhơn hiệp đảng, cố ý gây thương tích, cố ý đốt nhà, tòng phạm cưỡng đoạt, cướp của và cố sát.

12/6/1956: Ba Cụt kháng án.

13/6/1956: Trung sĩ Bùi Văn Giàu bị giết tại làng Bình Hòa, cách trung tâm châu thành Long Xuyên 15 cây số. Một tự vệ bị bắt giữ vì tình nghi có dính líu.

26/6/1956: Ba Cụt ra tòa đại hình. Có 4 luật sư Đinh Văn Các, Phạm Ngọc Thu, Lê Ngọc Chấn, Vương Quang Nhường.

Công tố viên: Lê Văn Tuấn. Chánh án: Lê Văn Thu. Phụ thẩm: Nguyễn Hữu Đẩu, Trần Văn Thuận; Phụ thẩm nhân dân: Nguyễn Công Linh, Nguyễn Văn Đắc.

27/6/1956, 19G30: Tòa thượng thẩm Sài Gòn họp ở Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt, vì tòng phạm cố sát đả thương.

Tha bổng các tội gian nhân hiệp đảng, tòng phạm giết chết Huỳnh Văn Y, tống tiền 12,000 đồng, cố sát Cao Văn Cung và Cao Văn Phát.

4/7/1956: Tòa Quân sự đặc biệt Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt, tước đoạt binh quyền, tịch thu tài sản.

6/7/1956: Hội đồng ân xá bác đơn của Ba Cụt. [Chủ tịch: Vũ Tiến Tuân; UVCP: Mai Hữu Xuân; Bồi thẩm [assesseur]: Tướng Nguyễn Ngọc Lễ, Đại tá Linh Quang Viên, Trung tá Nguyễn Văn Ra và Bùi Văn Tư. (VP, 27/6/1956)

8/7/1956: Diệm bác đơn xin ân xá của Ba Cụt.

9/7/1956: Tòa Phá án Sài Gòn bác đơn xin ân xá của Ba Cụt.

13/7/1956, 5G40: Bị xử chém ở Cần Thơ. Theo một công điện mật, linh mục Hoàn đã thuyết phục được Ba Cụt chịu rửa tội. (TTLTQG II, PTT/ĐICH, HS 4322)

 

Việt Nam Độc Lập Dân Chúng Liên Đoàn

[Ligue du peuple pour un Viet Nam indépendant]

x Việt Đoàn

 

 

 

IV. Hòa Hảo, 1964-1975:

 

Sau cuộc đảo chính 1/11/1963, Hòa Hảo có cơ hội hồi phục. Có Nghị sĩ, Dân biểu, quân đội riêng. Ngoài ra, chính phủ còn thành lập Đại học Hòa Hảo Cần Thơ.

Những tay chọc trời khuấy nước cũ mai một dần. Ngày 2/2/1967, cựu Thiếu tướng Nguyễn Giác Ngộ (1897-1967) chết ở Chợ Mới, Long Xuyên, An Giang. [Tên thật là Nguyễn Văn Ngượt. Nguyên Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực (Hòa Hảo)]. Ngày 5/9/1967, chính phủ quân phiệt Nguyễn Cao Kỳ-Nguyễn Văn Thiệu hoàn trả tài sản của Năm Lửa.

Ngày 30/12/1967, đại diện Khối Ki-tô Giáo, Cao Đài, Hòa Hảo, Hội Khổng học và TGHPGVN kêu gọi ngưng chiến và hoà đàm.

Giống như bất cứ tổ chức tôn giáo và chính trị nào, Hòa Hảo trong giai đoạn này cũng bị chia rẽ trầm trọng trong nội bộ. Ngày 4/1/1968, Ban Đại diện Hoà Hảo 11 tỉnh bác bỏ kết quả bầu ban Trị sự Trung Ương tổ chức ngày 10/11/1967.

 

24/10/1955: - Tướng Samuel T. Williams thay O'Daniel làm Tư lệnh MAAG tại Việt Nam [cho tới 31/8/1960]. 26/10/1955: Diệm tự phong làm Tổng Thống Việt Nam Cộng Hoà.

 

28/10/1955: Nguyễn Thành Phương phóng thích hai con gái Phạm Công Tắc (Phạm Thị Tranh và Phạm Thị Hồ Cầm) cùng Đại tá Nguyễn Văn Kiết. (PTT/1CH, HS 4324)

29/10/1955: Thành lập chính phủ Việt Nam Cộng Hòa. Thực tế, giữ nguyên chính phủ thành lập ngày 10/5/1955. Chỉ đổi chức "Tổng trưởng" thành "Bộ trưởng;" và, Trần Văn Mẹo kiêm giữ Bộ Kinh tế. (Thêm 185)

 

31/10/1955: Hội Đồng Nhân Dân Cách Mạng Quốc Gia tự giải tán.

2/11/1955: Nguyễn Phan Long và Lê Thăng có mặt ở Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4324)

6/11/1955: Sài-Gòn: Mít-tinh chào đón chiến sĩ Rừng Sác. Dương Văn Minh và Lê Văn Nghiêm được phong Thiếu tướng.

18/11/1955: Thành lập Phủ Đặc Ủy Công Dân Vụ, trực thuộc Phủ Tổng thống (SL 22/TTP).

21/11/1955: Chạm súng giữa Cao Đài Tự Do [CĐTD] và Cao Đài Nguyễn Thành Phương. CĐTD chết 3, bị thương 6. Phe NTP chết 14, 1 trọng thương. (PTT/1CH, HS 4323) 30/11/1955: * Tây Ninh: Tỉnh trưởng Nguyễn Văn Vàng thông báo sẽ đưa Thiết Giáp tới bảo vệ Tòa Thánh Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4323)

 

30/11/1955: Sài-Gòn: Lễ phong chức Giám mục cho Nguyễn Văn Bình và Nguyễn Văn Hiền.

1/12/1955: Chợ-Lớn: Đóng cửa Bình Khang, trung tâm mãi dâm của Bình Xuyên.

1/12/1955: * Sài-Gòn: Diệm cắt đứt liên hệ kinh tế và tài chính với Pháp. Đưa ra điều kiện để nối lại liên hệ: Pháp phải bác bỏ Hiệp định Geneva, ngưng nói về tổng tuyển cử, hoàn toàn ủng hộ chính sách của Diệm, cắt đứt liên lạc với Việt Minh, và rút phái đoàn Sainteny ở Hà Nội về nước. (Gravel, I:240)

 

6/12/1955: Lực lượng của Trần Văn Soái có 1 Liên đoàn, do Đại tá Lê Văn Thinh chỉ huy. Trung đoàn chủ lực (Tiền Giang): Trung tá Giang Thành Liêm. 3 tiểu đoàn 307 (Th/tá Trần Ngọc Bảo, 350 người), 309 (ThTá Bùi Văn Quí, 300), và 311 (TrTá Henri, 270). (HS 4320)

Trung đoàn Thiên Hộ, Trung tá Tô Đắc Hộ. 3 tiểu đoàn: 1 Thiên Hộ (ThTá Tôn Thành Giang, 250), 2 (TrTá Phan Thành Quới, 270), và 3 (Đỗ Thành Kiến, 300). (HS 4320)

 

Trung đoàn Nguyễn Trãi, Trung tá Đặng Văn Kinh. 3 tiểu đoàn: 4 (ThTá Châu Đắc Khang, 340), 5 (Lê Văn Dương, 350), và 6 (Lê Thành Đầy, 370) (HS 4320)

Trung đoàn Lý Thường Kiệt, Trung tá Hồ Nhật Tảo. 3 tiểu đoàn: 10 (ThTá Nguyễn Chánh Kiến, 260), 11 (Nguyễn Hồng Lực), 12 (Nguyễn Thanh Liêm, 360) (HS 4320)

Các đơn vị HH kéo về Hồng Ngự, Châu Đốc. Cho lệnh xử tử bất cứ ai đào ngũ. Dân Cao Lãnh chạy lên Sài Gòn. Trần Văn Soái xác nhận đã gặp Văn Tiến Dũng, đại diện chính phủ BV, và Trần Văn Chua, Cao Đài Ly Khai, để thảo luận kế hoạch đối phó với chiến dịch Nguyễn Huệ. (HS 4320)

22/12/1955: Huỳnh Công Bộ tuyên bố ủng hộ NĐD. Bài xích tội phiến loạn của Năm Lửa và Ba Cụt. (10H4320)

7/12/1955: Ban hành Dụ số 10 về quốc tịch.

7/12/1955: - Giải tán Đảng Thanh Niên Dân Chủ của Ngô Quang Châu.

7/12/1955: * Roma: Giáo hội Ki-tô công nhận VNCH.

8/12/1955: Có tin PCT thống nhất lực lượng Cao Đài Tự Do dưới quyền Trung tá Trần Ngọc Thoại. (HS 4326)

9/12/1955: CĐTD lập xong chiến khu ở Mộc Hóa. (Kinh 12, Đồng Tháp Mười, Tân An)

10/12/1955: Có tin Bảo Đại sai Nguyễn Văn Vỹ liên lạc Pháp để cung cấp tiền bạc cho CĐTD. (HS 4326)

12/12/1955: Trần Văn Chương tuyên bố sẽ không có tổng tuyển cử năm 1956, và VNCH không bị trói buộc bởi Hiệp định Geneva.

19/12/1955: Kết thúc chiến dịch Hoàng Diệu.

20/12/1955: Có tin C3, PCT cho lệnh Cao Đài ký hiệp ước liên minh với Mười Trí, Năm Lửa và Ba Cụt. (HS 4326)

23/12/1955: Có tin C3 Trần Ngọc Thoại liên lạc với nhóm Mặt Trận QGLH của Lê Trung Nghĩa, đại diện Vũ Tam Anh, ở số 80-A Cao Thắng. (HS 4326)

24/12/1955: Bãi bỏ ngân sách các "phần." Các Đại biểu chính phủ chỉ còn là đại diện của chính phủ tại các địa phương (Dụ số 17).

25/12/1955: Có tin Năm Lửa gửi thư cho các binh sĩ, loan tin thành lập Đảng Cộng Hòa của Phan Quang Đán.

Chủ tịch: PQĐ. Phó CT: Phan Huy Quát. UV/CT: Đặng Văn Sung. UV/NG: Lê Thăng. UV/TC: Vũ Quí Mão. UV/Quân sự: Vũ Hồng Khanh. Đảng CH có liên hệ với VC. (HS 4326)

27/12/1955: Một cán bộ cao cấp CSBV, có lẽ là Nguyễn Văn Tây tự Thanh Sơn, thư cho Soái, dề nghị hợp tác giữa HH và VM. (HS 4326)

 

29/12/1955: Long Xuyên: Chiến dịch Nguyễn Huệ bắt đầu. Nhằm mục đích: Tách rời áp lực của VC với HH; Phá mọi kế hoạch của VC; Tiến hành công tác tâm lý: Lôi kéo giáo dân HH về phe Quốc Gia

Bí mật chiêu hàng Trần Văn Soái vì sau khi vào Đồng Tháp Mười, Soái thấy rõ bộ mặt của VC. Điều kiện để trở về: Giữ được những tài sản còn lại. (PTT/1CH, HS 4320)

9/1/1956: Hai sứ giả của Lê Thị Gấm mang thư về xin hàng. (PTT/1CH, HS 4320)

10/1/1956: Trần Văn Soái gửi “Thống lịnh” cho các đơn vị trực thuộc thống báo sự liên kết giữa HH và VC. (PTT/1CH, HS 4320)

24/12/1955: Bãi bỏ ngân sách các "phần." Các Đại biểu chính phủ chỉ còn là đại diện của chính phủ tại các địa phương (Dụ số 17).

 

25/12/1955: Có tin Năm Lửa gửi thư cho các binh sĩ, loan tin thành lập Đảng Cộng Hòa của Phan Quang Đán.

Chủ tịch: PQĐ. Phó CT: Phan Huy Quát. UV/CT: Đặng Văn Sung. UV/NG: Lê Thăng. UV/TC: Vũ Quí Mão. UV/Quân sự: Vũ Hồng Khanh. Đảng CH có liên hệ với VC. (HS 4326)

27/12/1955: Một cán bộ cao cấp CSBV, có lẽ là Nguyễn Văn Tây tự Thanh Sơn, thư cho Soái, dề nghị hợp tác giữa HH và VM. (HS 4326)

6/12/1955: Lực lượng của Trần Văn Soái có 1 Liên đoàn, do Đại tá Lê Văn Thinh chỉ huy.

Trung đoàn chủ lực (Tiền Giang): Trung tá Giang Thành Liêm.

3 tiểu đoàn 307 (Th/tá Trần Ngọc Bảo, 350 người), 309 (ThTá Bùi Văn Quí, 300), và 311 (TrTá Henri, 270). (HS 4320)

Trung đoàn Thiên Hộ, Trung tá Tô Đắc Hộ.

3 tiểu đoàn 1 Thiên Hộ (ThTá Tôn Thành Giang, 250), 2 (TrTá Phan Thành Quới, 270), và 3 (D0ỗ Thành Kiến, 300). (HS 4320)

Trung đoàn Nguyễn Trãi, Trung tá Đặng Văn Kinh.

3 tiểu đoàn 4 (ThTá Châu Đắc Khang, 340), 5 (Lê Văn Dương, 350), và 6 (Lê Thành Đầy, 370) (HS 4320)

Trung đoàn Lý Thường Kiệt, Trung tá Hồ Nhật Tảo.

3 tiểu d0oàn 10 (ThTá Nguyễn Chánh Kiến, 260), 11 (Nguyễn Hồng Lực), 12 (Nguyễn Thanh Liêm, 360) (HS 4320)

Các đơn vị HH kéo về Hồng Ngự, Châu Đốc. Cho lệnh xử tử bất cứ ai đào ngũ. Dân Cao Lãnh chạy lên Sài Gòn. Trần Văn Soái xác nhận đã gặp Văn Tiến Dũng, đại diện chính phủ BV, và Trần Văn Chua, Cao Đài Ly Khai, để thảo luận kế hoạch đối phó với chiến dịch Nguyễn Huệ. (HS 4320)

12/2/1956: Trần Văn Soái và Lê Thị Gấm bímật về hàng.

17/2/1956: Dương Văn Minh báo cáo: Hòa Hảo ra đầu thú 1400 người. Tân Phú, 950; Cái Công, 200; Cao Lãnh, 250. Tất cả tập trung ở Cái Vồn. (CĐ cầm tay số 02940/TM/ĐQK/3, ĐQK gửi TTP; (PTT/1CH, HS 4320)

2/3/1956: Trần Văn Soái, xuất hiện bên Dương Văn Minh, tuyên bố lý do về hàng. (PTT/1CH, HS 4320)

8/3/1956: Lễ về hàng của binh sĩ Hòa Hảo.

- Bảy Đởm mang tàn quân qua Miên.

 19-20/3/1956: 4943 binh sĩ HH từ Cái Vồn về TTHL/Qúan Tre. (PTT/1CH, HS 4320)

13/7/1956: Diệm xử tử Ba Cụt. Bảy Đởm và Mười Trí thề sẽ trả thù Diệm. Khoảng 4 tiểu đoàn Hòa Hảo tiếp tục chống chính phủ Diệm cho tới năm 1962. "Sư thúc" Mười Trí sau này ngả theo VC. The Pentagon Papers (Gravel), I:305. Có người cho rằng Mười Trí không phải là Hòa Hảo).

2/2/1967: An-Giang: Cựu Thiếu tướng Nguyễn Giác Ngộ (1897-1967) chết ở Chợ Mới, Long- xuyên. Tên thật là Nguyễn Văn Ngượt. Nguyên Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực (Hòa Hảo). Từ thập niên 1950, sát nhập vào Quân đội QGVN.

5/9/1967: Hoàn trả tài sản của Năm Lửa Trần Văn Soái.

 

10[11]/1/1956: Phạm Công Tắc rời Tây Ninh. (PTT/1CH, HS 4324)

30/12/1967: Sài-Gòn: Các đại diện Khối Ki-tô Giáo, Cao Đài, Hòa Hảo, Hội Khổng học và TGHPGVN kêu gọi ngưng chiến và hoà đàm.

4/1/1968: Sài-Gòn: Ban Đại diện Hoà Hảo 11 tỉnh bác bỏ kết quả bầu ban Trị sự Trung ương tổ chức ngày 10/11/1967.

 

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt

Ngày 14/8/1945, khi lệnh đầu hàng không điều kiện của Nhật đã được loan truyền—dù chưa chính thức tuyên bố—Huỳnh Phú Sổ liên kết với Trần Quang Vinh của Đạo Cao Đài. Đồng thời thành lập Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt  gồm Hòa Hảo, Cao Đài, Tịnh Độ Cư Sĩ, Liên Đoàn Công Chức, Thanh Niên Tiền Phong, v...v... Hạt nhân của Mặt Trận có Việt Nam Quốc Gia Độc LậpĐảng của nhóm Hồ Văn Ngà, Nguyễn Văn Sâm, Trần Văn Ân v.. v... Khẩu hiệu là chống đế quốc Pháp, chống nạn ngoại xâm, bảo vệ trị an; bài trừ phản động.(44) Tổ chức này cũng dự định thành lập một chính phủ lâm thời, nhưng Việt Minh đã ở thế thượng phong, chiếm được chính quyền.

Ngày 27/8, Trần Văn Giàu tuyên bố giải tán những đoàn thể bán quân sự, thâu nhập họ vào hàng ngũ Quân dân Cách mạng.(Dân Chủ, 3/9/1945. Báo Cứu Quốc, số 36, ngày 5/9/1945, cho rằng buổi họp báo của Trần Văn Giàu xảy ra ngày 29/8) Hai ngày sau, Giàu tuyên bố thành lập 4 Sư đoàn dân quân ở Nam bộ. Cảnh sát, Công An sẽ đổi tên thành Quốc Gia Tự Vệ cục.(CQ, 5/9/45)

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc,

Huỳnh Phú Sổ thành lập vào tháng 2/1947, với Nguyễn Văn Sâm làm phụ tá.[CAOM (Aix), 7F 29]

 

Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng

Nguyễn Văn Sâm thành lập để tham gia Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH, hay Front Union Nationale hay Front National Unifié].

 

Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

Ngày 21/9/1946, sau khi Hồ và Moutet ký Tạm ủớc [Modus vivendi] 14/9/1946 tại Paris, Sổ lại thành lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

Đảng này qui tụ những thành viên còn lại của Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH], sau khi hai đại diện Việt Minh rút khỏi Ban Chấp hành vào tháng  7/1946. Ban Chấp hành Trung ương đặt tại toà soạn báo Quần Chúng tại Sài Gòn. Lúc đầu Dân Xã đảng có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng hái nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Soái.

Sau khi Sổ và Sâm bị Việt Minh sát hại, nhóm Trần Văn Ân, Phan Khắc Sửu và Lương Trọng Tường nắm quyền điều khiển tổ chức này. Từ Sài Gòn, Ân và Sửu khích động sự hiềm khích giữa các giới chức chỉ huy Hòa Hảo. Phần Tường được cử làm Chủ tịch ổy ban Dân Xã đảng Liên tỉnh Miền Tây. Cơ quan ngôn luận là tờ Chiến Đấu, xuất bản tại Cần Thơ, do Trần Văn Ân làm chủ biên. Tường đã thành công trong việc thuyết phục Soái chống lại Hương cả Huỳnh Công Bộ, cha đẻ của Sổ. Vào năm 1947-1948, lập trường của Dân Xã Đảng là phát động phong trào quốc gia chống Cộng tại Nam bộ. Các lãnh tụ không ngần ngại lên án Pháp là ưu đãi Cộng Sản, và liên minh với Đại Việt Quốc Dân Đảng.(CAOM (Aix), 7F 29)

 

Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp

[VNMTQGLH, Front Union Nationale hay Front National Unifié].

Do Huỳnh Phú Sổ hành lập ngày 2/4/1946, Sau khi Hồ Chí Minh ký Hiệp ước Sơ bộ 6/3/1946 với Sainteny. Trong số những người tham gia có Nguyễn Văn Sâm với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng.

[Chủ tịch: Huỳnh Phú Sổ. Ngoài ra có 2 đại diện Cộng Sản, 2 đại diện Bình Xuyên (Mười Trí và ?), 1 Việt Nam Quốc Gia Đảng, Nguyễn Văn Sâm và Trần Văn Ân; Tài, 141; CAOM (Aix), 7F 29]

Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này.

Sau ngày Huỳnh Phú Sổ chết, trong số những lãnh tụ mới có Nguyễn Ngọc Nhẫn (1907-), tức Vũ Tam Anh.

Nhẫn sinh năm 1907 tại Mỹ Tho. Dạy học tư, sau trở thành chủ hãng xà-phòng ở Mỹ Tho. Là cựu quân nhân Trung đoàn 5 RAC, nhưng khi bị gọi tái ngũ năm 1942, Nhẫn không tuân lệnh. Ngày 25/2/1943, bị kết án 10 năm tù vì tội đào ngũ. Từ cuối năm 1942, gia nhập Liên Đoàn Ái Quốc Việt Nam. Qua năm 1943, gia nhập Thanh Niên Ái Quốc Đoàn. Ngày 15/7/1943, bị Pháp bắt khi đi trên một xe hơi mang bảng số giả, nhưng phải thả vì có giấy chứng minh của Kempeitai Nhật. Tháng 2/1944, Nhẫn gia nhập Phục Quốc. Sau đó, ra Huế làm việc với Kuga.(CAOM (Aix), CP, 161)

Từ tháng 8/1945 tới 2/9/1945, Nhẫn làm trưởng phòng hành quân của Sư đoàn 2 của Lương Trọng Tường. Tháng 11/1945, bị lên án tử hình vì thâm lạm 20,000$ của Sư đoàn 2. Trốn qua Sư đoàn 3 của Lý Hoa Vinh [Nguyễn Hòa Hiệp], rồi theo Cao Đài. Sau đó thành Phó Chủ tịch Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp.

Tháng 11/1946, Nhẫn là Tham mưu trưởng Chi Đội 8 của Mười Trí. Sau khi bị Nguyễn Bình treo giá đầu, Nhẫn bỏ về thành. Năm 1947, sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm, Nhẫn cùng Lê Trung Nghĩa, con một chức sắc Cao Đài, tái lập VNMTQGLH.

Chủ trương của VNMTQGLH là tạo một vùng trung lập cho các chiến sĩ Quốc Gia, để chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nhưng Nhẫn bị các binh sĩ bỏ rơi, ngả theo Cao Đài. Nhẫn cũng có hiềm khích với Bảy Viễn, nên Bình Xuyên không gia nhập VNMTQGLH. Trong khi đó, Nghĩa không ưa Lê Văn Hoạch. Để lôi kéo người ủng hộ, Nhẫn và Nghĩa tung tin đồn họ được Mỹ bí mật yểm trợ, thả dù vũ khí, và tiếp tay tổ chức một Quốc Hội. Tuy nhiên, họ không có một thực lực nào.(CAOM (Aix), 7F 29)

Ngày 15/6/1949, Lực lượng Hoà Hảo chính thức qui phục Bảo Đại, mang theo khoảng 2,500 vũ khí đủ loại; số chống Pháp còn khoảng 1,200 vũ khí.(SHAT (Vincennes), 10H 4138)

1/1953: Soái được thăng Trung Tướng.

 

Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Tích cực chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

 

 

 

 

Khẩu hiệu là chống đế quốc Pháp, chống nạn ngoại xâm, bảo vệ trị an; bài trừ phản động.(44) Tổ chức này cũng dự định thành lập một chính phủ lâm thời, nhưng Việt Minh đã ở thế thượng phong, chiếm được chính quyền.

Ngày 27/8, Trần Văn Giàu tuyên bố giải tán những đoàn thể bán quân sự, thâu nhập họ vào hàng ngũ Quân dân Cách mạng.(Dân Chủ, 3/9/1945. Báo Cứu Quốc, số 36, ngày 5/9/1945, cho rằng buổi họp báo của Trần Văn Giàu xảy ra ngày 29/8) Hai ngày sau, Giàu tuyên bố thành lập 4 Sư đoàn dân quân ở Nam bộ. Cảnh sát, Công An sẽ đổi tên thành Quốc Gia Tự Vệ cục.(CQ, 5/9/45)

 

Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc

Huỳnh Phú Sổ thành lập vào tháng 2/1947, với Nguyễn Văn Sâm làm phụ tá.[CAOM (Aix), 7F 29]

 

Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng

Nguyễn Văn Sâm thành lập để tham gia Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH, hay Front d’ Union Nationale hay Front National Unifié].

 

Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng

x tức Dân Xã.

 

Đảng này qui tụ những thành viên còn lại của Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp [VNMTQGLH], sau khi hai đại diện Việt Minh rút khỏi Ban Chấp hành vào tháng  7/1946. Ban Chấp hành Trung ương đặt tại toà soạn báo Quần Chúng tại Sài Gòn. Lúc đầu Dân Xã đảng có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng hái nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Trần Văn Soái.

Sau khi Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm bị Việt Minh sát hại, nhóm Trần Văn Ân, Phan Khắc Sửu và Lương Trọng Tường nắm quyền điều khiển tổ chức này. Từ Sài Gòn, ẽn và Sửu khích động sự hiềm khích giữa các giới chức chỉ huy Hòa Hảo. Phần Tường được cử làm Chủ tịch Ủy ban Dân Xã đảng Liên tỉnh Miền Tây. Cơ quan ngôn lua n là tờ Chiến Đấu, xuất bản tại Cần Thơ, do Trần Văn Ân làm chủ biên. Tường đã thành công trong việc thuyết phục Soái chống lại Hương cả Huỳnh Công Bộ, thân phụ Giáo chủ Sổ.

Vào năm 1947-1948, lập trường của Dân Xã Đảng là phát động phong trào quốc gia chống Cộng tại Nam bộ. Các lãnh tụ không ngần ngại lên án Pháp là ưu đãi Cộng Sản, và liên minh với Đại Việt Quốc Dân Đảng. (CAOM (Aix), 7F 29)

 

Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội

 

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

Chuẩn bị đón Cường Ầể về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Ầại.

 

Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp

[VNMTQGLH, hay Front Union Nationale hay Front National Unifié].

Do Huỳnh Phú Sổ hành lập ngày 2/4, Sau khi Hồ Chí Minh ký Hiệp ước Sơ bộ 6/3/1946 với Sainteny. Trong số những người tham gia có Nguyễn Văn Sâm với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia Trung Lập Đảng.

[Chủ tịch: Huỳnh Phú Sổ. Ngoài ra có 2 đại diện Cộng Sản, 2 đại diện Bình Xuyên (Mười Trí và ?), 1 Việt Nam Quốc Gia Đảng Ầảng, Nguyễn Văn Sâm và Trần Văn Ân; Tài, 141; CAOM (Aix), 7F 29]

Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này.

Sau ngày Huỳnh Phú Sổ chết, trong số những lãnh tụ mới có Nguyễn Ngọc Nhẫn (1907-), tức Vũ Tam Anh.

Nhẫn sinh năm 1907 tại Mỹ Tho. Dạy học tư, sau trở thành chủ hãng xà-phòng ở Mỹ Tho. Là cựu quân nhân Trung đoàn 5 RAC, nhưng khi bị gọi tái ngũ năm 1942, Nhẫn không tuân lệnh. Ngày 25/2/1943, bị kết án 10 năm tù vì tội đào ngũ. Từ cuối năm 1942, gia nhập Liên Đoàn Ái Quốc Việt Nam. Qua năm 1943, gia nhập Thanh Niên Ái Quốc Đoàn. Ngày 15/7/1943, bị Pháp bắt khi đi trên một xe hơi mang bảng số giả, nhưng phải thả vì có giấy chứng minh của Kempeitai Nhật. Tháng 2/1944, Nhẫn gia nhập Phục Quốc. Sau đó, ra Huế làm việc với Kuga. (CAOM (Aix), CP, 161)

Từ tháng 8/1945 tới 2/9/1945, Nhẫn làm trưởng phòng hành quân của Sư đoàn 2 của Lương Trọng Tường. Tháng 11/1945, bị lên án tử hình vì thâm lạm 20,000$ của Sư đoàn 2. Trốn qua Sư đoàn 3 của Lý Hoa Vinh [Nguyễn Hòa Hiệp], rồi theo Cao Đài. Sau đó thành Phó Chủ tịch Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp.

Tháng 11/1946, Nhẫn là Tham mưu trưởng Chi Đội 8 của Mười Trí. Sau khi bị Nguyễn Bình treo giá đầu, Nhẫn bỏ về thành. Năm 1947, sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm, Nhẫn cùng Lê Trung Nghĩa, con một chức sắc Cao Đài, tái lập VNMTQGLH.

Chủ trương của VNMTQGLH là tạo một vùng trung lập cho các chiến sĩ Quốc Gia, để chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Nhưng Nhẫn bị các binh sĩ bỏ rơi, ngả theo Cao Đài. Nhẫn cũng có hiềm khích với Bảy Viễn, nên Bình Xuyên không gia nhập VNMTQGLH. Trong khi đó, Nghĩa không ưa Lê Văn Hoạch. Để lôi kéo người ủng hộ, Nhẫn và Nghĩa tung tin đồn họ được Mỹ bí mật yểm trợ, thả dù vũ khí, và tiếp tay tổ chức một Quốc Hội. Tuy nhiên, họ không có một thực lực nào.(CAOM (Aix), 7F 29)

Ngày 15/6/1949, Lực lượng Hoà Hảo chính thức qui phục Bảo Đại, mang theo khoảng 2,500 vũ khí đủ loại; số chống Pháp còn khoảng 1,200 vũ khí.(SHAT (Vincennes), 10H 4138)

1/1953: Soái được thăng Trung Tướng.

Ngày 21/9/1946, sau khi Hồ và Moutet ký Tạm ủớc [Modus vivendi] 14/9/1946 tại Paris, Sổ lại thành lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã.

 

Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội

Do Huỳnh Phú Sổ thành lập vào mùa Xuân 1945.

tích cực chuẩn bị đón Cường Để về làm Cơ Mật Viện trưởng của Bảo Đại.

 

 

 

 

 

Lương Trọng Tường

x Lê Văn Kinh, Lương Văn Tường

1941-1945: Nhân viên Kempeitai Nhật tại Sài-gòn.

Cố vấn của Huỳnh Phú Sổ. Mật Thám Pháp nhiều lần yêu cầu giải giao Tường nhưng Nhật không đồng ý.

1-2/1944: Lãnh tụ Phục Quốc ở miền Nam. 3/1944: Tường đi một vòng các tỉnh miền Tây quyên góp. 12/3/1944: Quan thuế Pháp chặn bắt một đoàn xe quân sự Nhật từ Miên về, thấy có thuốc phiện, nhưng phải thả vì một hiến binh Nhật, Mochizuki, ngồi trên đó.

1945: Tư lệnh Đệ Nhị Sư Đoàn ở Biên-hoà.

27/9/1954: Tổng trưởng Kinh tế.

26/4/1960: Cùng 17 nhân vật tên tuổi khác họp báo ở khách sạn Caravelle, Sài-gòn, ra kháng thư phản đối chế độ độc tài của Diệm.

8/9/1964: Được mời vào Thượng Hội Đồng Quốc Gia.

 

Trần Văn Quế (1902-?)

Sinh tại Phước-long, Biên Hoà. Con Trần Văn Được và Nguyễn Thị Là. 1928: Tốt nghiệp Cao Đẳng Sư Phạm Hà-nội. Giáo sư trường Petrus Ký. Cũng từ năm này, theo đạo Cao Đài. 1933-1943: Cố gắng nối kết các hệ phái Cao Đài, nhưng thất bại. 1940: Cùng Trương Kế An đi các tỉnh kêu gọi giáo dân Cao Đài mở lại những thánh thất bị Pháp đóng, nhưng thất bại.

1942: Tham gia Liên Đoàn ái Quốc Việt Nam của Trương Kế An, dưới sự yểm trợ của Nhật. Mục đích đưa Cường Ầể về nước.

20/2/1943: Bị Pháp bắt vì vụ Trương Kế An. 20/11/1943: Bị Toà án Quân sự Nam Kỳ lên án 20 năm khổ sai, 20 năm biệt xứ, tịch biên tài sản. Sau đó bị đầy ra Côn Đảo.

8/1945: Được chính phủ Trần Trọng Kim ân xá. 1945-1947: Sống ở Tây-ninh.

5/1947: Một trong những lãnh tụ Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp. Sau cái chết của Huỳnh Phú Sổ và Nguyễn Văn Sâm năm 1947, Quế tái lập VNMTQGLH ở vùng Tề.

3/1948-26/4/1948: Qua Hong Kong gặp Bảo Đại.

1/1949: Được chính phủ Xuân cử ra Bắc công cán. Nhân dịp này, Phạm Công Tắc phái Quế ra Bắc để liên kết các giáo chúng Cao Đài.

6/6/1952: Thứ trưởng Nghiên cứu Cải cách trong chính phủ Nguyễn Văn Tâm (10H 642).

 

 

Lâm Thành Nguyên (1909-)

x Cậu Hai Ngoán

Theo một tài liệu, Nguyên sinh năm 1909 tại Nhơn-nghĩa, Cần Thơ (10H 643). Một tài liệu khác ghi ngày sinh của Nguyên là 1924 (10H 4138). Người Minh Hương, bố là Lâm Hồng.

Một cựu tù nhân Côn Đảo.

1940: Được Huỳnh Phú Sổ cứu khỏi bệnh (10H 4166). 1941: Theo đạo Hoà Hảo.

1943: Hợp tác với Nhật; bị tập trung trong trại Bà-rá cho tới tháng 3/1945.

1946: Hợp tác với Việt Minh. Phụ tá của Trần Văn Soái.

18/5/1947: Nguyên, Soái, và Nguyễn Giác Ngộ thương thuyết với Đại tá Roger Cluset, Tư lệnh miền Tây, về việc qui thuận.

1/1948: Lính của Nguyên giết 4 lính Pháp; Nguyên bỏ ra bưng.

16/2/1949: Về hợp tác với Trung Tá Maurice Redon, Tư lệnh Miền Tây (10H 4166). Thăng cấp Đại tá, Phụ tá cho Năm Lửa.

7/1950: Tách rời khỏi Soái, thân Pháp (10H 643). Bản doanh đặt tại Cái Dầu, 21 cây số Đông Nam Châu-đốc, trên đường Long-xuyên/ Châu-đốc.

 

NGUYỄN VĂN NGƯỢT (1897-1967)

x Nguyễn Giác Ngộ

Người Long Điền, Long Xuyên. 1923-1943: Hạ sĩ quan Bảo An ở Nam Kỳ (10H xxx [643]). Đầu thập niên 1940: Theo Huỳnh Phú Sổ.

1943-1945: Bị tập trung ở B R.

21/7/1949: Tư lệnh Lực lượng Nguyễn Trung Trực, đóng tại Rạch Ông Chưởng, Định Hòa, Long Xuyên.

2/1950: Theo Bảo Đại. 16/3/1950: Lễ tuyên thệ ở Sài Gòn. Bảo Đại chủ tọa (Tiếng Dội, 17/3/1950).

6/3/1950: Sài-Gòn: Nguyễn Giác Ngộ qui thuận Bảo Đại.

Ngộ được chức Chỉ huy trưởng khu quân sự Định Hoà (Long Xuyên).

Đầu 1951: Nhiều binh sĩ bỏ Ngượt theo Trần Văn Soái.

Lãnh tụ Hòa Hảo duy nhất đồng ý việc thống nhất các lực lượng vũ trang để thành lập Quân đội Việt Nam (10H xxx [463]).

Ngày 1/1/1954, Nguyễn Giác Ngộ có 636 binh sĩ do QGVN trả lương, và 1,152 tự vệ. Cao Đài có 5071 do Pháp trả lương, 1546 QĐVN, 8,000 tự vệ, tổng cộng 14,617; Trần Văn Soái, 2,099 do Pháp trả lương, 3,527 QĐVN, 4,657 tự vệ, tổng cộng 10,283; Lâm Thành Nguyên, 202 do Pháp trả lương, 356 QĐVN, 2748 tự vệ, tổng cộng 3,306; Ba Cụt, 2500 QĐVN, tổng cộng 2,500; [Tổng cộng Hòa Hảo, 9320 có lương, 8517 tự vệ , tổng cộng 17,837]; Ba Gà Mổ, 636 QĐVN trả lương; Bình Xuyên, 2613 [1670 được võ trang và trả lương, 943 không lương]; tổng cộng, 35703; 10H xxx [283].

2/2/1967: Chết ở Chợ Mới, Long Xuyên.

 

Võ Văn Điều,

tự Ba Gà Mổ, hoạt động ở Bến Tre.

Ba Gà Mổ, 1/1/1954, có 636 lính do QĐVN trả lương

Nguyễn Thành Tâm

Chi đội 1 Hắc Long.

Trước thuộc đội commando số 1. Ngày 24/3/1948, giết chết 14 binh sĩ Pháp sau khi hành quân trở về. Rút ra bưng.

Trần Thành Liêm, chỉ huy Chi đội 16.

 

LÊ QUANG VINH (1923-1956)

x Ba Cụt

Sinh tại Tân Lộc Tây, Long Xuyên (10H 4166). Xuất thân chăn trâu (10H 643). Có nguồn tin cho rằng Vinh sinh năm 1922 tại Ô-môn, Cần Thơ (10H 4138).

1945-1946: Hợp tác với VM.

6/1947: Hàng Pháp. Nhiều lần bỏ vào bưng. 1949: Chỉ huy "Nghĩa quân Cách Mạng" ở Thốt-nốt (10H 4166). 20/8/1950: Hàng Pháp lần thứ 4 tại Thốt-nốt, Long Xuyên. Được cấp Thiếu tá (10H 643). 25-26/6/1953: Lại bất hợp tác với Pháp.

11/1953: Hợp tác lần thứ 5 với Nguyễn Văn Hinh. 1/12/1953: Đại tá (10H 4166).

5/12/1953: Thành lập Đảng Dân Xã Mới (10H 643).

2/1954: Đặt bản doanh ở Cần Thơ.

11/1954: Chống lại Diệm.

13/4/1956: Bị một toán Bảo An, do Trung sĩ Trần Văn Giàu chỉ huy, và Công An lưu động, dưới quyền Phó thẩm sát viên tập sự Trần Tấn Tập, bắt giữ tại Chắc Cà Đao và 6 hộ vệ. (Báo cáo ngày 27/4/1956, Dương Văn Minh gửi Ban Tham Mưu Biệt Bộ; Trung tâm Lưu trữ Quốc Gia II (TP/HCM), Phủ Tổng thống Đệ I Cộng Hòa, HS 4322)

11/6/1956, 12G30: Tòa Sơ thẩm đại hình Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt vì các tội tòng phạm cố sát, gian nhơn hiệp đảng, cố ý gây thương tích, cố ý đốt nhà, tòng phạm cưỡng đoạt, cướp của và cố sát.

12/6/1956: Ba Cụt kháng án.

13/6/1956: Trung sĩ Bùi Văn Giàu bị giết tại làng Bình Hòa, cách trung tâm châu thành Long Xuyên 15 cây số. Một tự vệ bị bắt giữ vì tình nghi có dính líu.

26/6/1956: Ba Cụt ra tòa đại hình. Có 4 luật sư Đinh Văn Các, Phạm Ngọc Thu, Lê Ngọc Chấn, Vương Quang Nhường.

Công tố viên: Lê Văn Tuấn. Chánh án: Lê Văn Thu. Phụ thẩm: Nguyễn Hữu Đẩu, Trần Văn Thuận; Phụ thẩm nhân dân: Nguyễn Công Linh, Nguyễn Văn Đắc.

27/6/1956, 19G30: Tòa thượng thẩm Sài Gòn họp ở Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt, vì tòng phạm cố sát đả thương.

Tha bổng các tội gian nhân hiệp đảng, tòng phạm giết chết Huỳnh Văn Y, tống tiền 12,000 đồng, cố sát Cao Văn Cung và Cao Văn Phát.

4/7/1956: Tòa Quân sự đặc biệt Cần Thơ kết án tử hình Ba Cụt, tước đoạt binh quyền, tịch thu tài sản.

6/7/1956: Hội đồng ân xá bác đơn của Ba Cụt. [Chủ tịch: Vũ Tiến Tuân; UVCP: Mai Hữu Xuân; Bồi thẩm [assesseur]: Tướng Nguyễn Ngọc Lễ, Đại tá Linh Quang Viên, Trung tá Nguyễn Văn Ra và Bùi Văn Tư. (VP, 27/6/1956)

8/7/1956: Diệm bác đơn xin ân xá của Ba Cụt.

9/7/1956: Tòa Phá án Sài Gòn bác đơn xin ân xá của Ba Cụt.

13/7/1956, 5G40: Bị xử chém ở Cần Thơ. Theo một công điện mật, linh mục Hoàn đã thuyết phục được Ba Cụt chịu rửa tội. (TTLTQG II, PTT/ĐICH, HS 4322)

 

Việt Nam Độc Lập Dân Chúng Liên Đoàn

[Ligue du peuple pour un Viet Nam indépendant]

x Việt Đoàn

 

 

HUỲNH PHÚ SỔ (1919-1947)

x Đạo Xển, Huỳnh Phước Sổ

Sinh năm 1919 tại làng Hoà Hảo, Long Xuyên. Cha là Huỳnh Công Bộ; mẹ là Lê Thị Nhâm (10H 642). Cao khoảng 1 mét 70. Môi trên hơi vẩu. 1926-1929: Học trường làng Hòa Hảo, rồi trường Tân Châu. Cuối 1930: Đậu Sơ học yếu lược [Certificat d’Etudes Primaires Elémentaires]. (10H 3969).

1936-1939: Bắt đầu tu đạo ở Núi Sam (Thất Sơn, Châu Đốc).

1939: Xuất hiện như Đạo Xển ở làng Hoà Hảo, và được những đệ tử gọi là hóa thân của Phật Thầy nhờ tài chữa bệnh. Ngoài ra, Đạo Xển còn tiên đoán là Pháp sẽ bại trận ở Âu Châu, Nhật sẽ chiếm Đông Dương, và Việt Nam sẽ được độc lập. Tín đồ ngày càng đông tại Châu Đốc và Long Xuyên.

9/5/1940: Thống đốc René Véber (5-1939-11/1940) cho lệnh trục xuất Sổ khỏi hai tỉnh Châu Đốc và Long Xuyên. Dời qua Cần Thơ giảng đạo. Nhờ chữa trị được nhiều bệnh nhân, số tín đồ lên tới 10,000 người. Véber bèn cho lệnh nhốt Sổ vào bệnh viện thần kinh Chợ Quán, Chợ Lớn. Tại đây, Sổ cũng khai sáng huệ tâm cho nhiều người, kể cả một số y công và y sĩ Việt.

31/5/1941: Thống đốc Henri Rivoal (11/1940-1/1943) chỉ định cư trú Sổ ở Bạc Liêu. Tại đây, Sổ lại qui tụ được một số tín đồ mới khá đông.

27/7/1941: Quân Nhật bắt đầu đổ bộ xuống Cam Ranh. 29/7/1941: Vichy phải ký Hiệp ước Phòng thủ chung với Nhật, cho phép quân Nhật đồn trú tại phía Nam Đông Dương. Để dự phòng các biến loạn, Toàn quyền Jean Decoux (7/1940-3/1945) cho lệnh bắt giữ tất cả những phần tử tình nghi. Trường hợp Đạo Xển, Decoux xuống lệnh đầy qua Lào.

11/10/1942: Do đề nghị của Lương Văn [Trọng] Tường, Kempeitai Nhật giải cứu Sổ khỏi Bạc Liêu, mang về Sài Gòn. Lý do chính thức là Sổ "làm gián điệp cho Trung Hoa." Mật thám Pháp và Cảnh sát Mỹ Tho chặn bắt ở Ngã ba Trung Lương, nhưng thất bại (Note số 2294, ngày 19/3/1943; 7F 63).

Từ đó, Sổ được Kempeitai bảo vệ; và ngả theo Phục Quốc của Cường Để. Tín đồ ngày càng đông, đặc biệt là tại các tỉnh Long Xuyên (Chợ Mới), Châu Đốc (Tân- Châu, Tri Tôn, Rạch Giá), Mỹ Tho (Cai Lậy, Cái Bè), Bạc Liêu, Cần Thơ và Tân An.

1943-1944: Pháp nhiều lần yêu cầu Nhật giải giao Sổ và Lương Trọng Tường, nhưng Nhật tảng lờ (14 PA, c. 2).

Cuối 1944: Sổ bắt đầu rao giảng về Minh Vương. Có người giải thích là Cường Để. Nhưng Minh Vương có thể là chính Sổ (CP 161).

Sau tháng 3/1945: Nhật bất mãn vì Sổ kêu gọi nông dân đừng cày cấy, yêu cầu Đức Thày chu du miền Tây. Sổ nghe theo, ngoài công cộng khuyên bảo dân chúng đừng bỏ hoang ruộng vườn, nhưng đệ tử lại ngấm ngầm truyền lệnh: "Thày nói trắng là đen, đen là trắng."

1945: Thành lập Việt Nam Độc Lập Vận Động Hội.

1945: Lập Việt Nam Phật Giáo Liên Hiệp Hội.

14/8/1945: Ra tuyên cáo chung với Trần Quang Vinh của Đạo Cao Đài (Dân Báo, 16/8/1945).

8/9/1945: Em ruột Sổ, Huỳnh Thành Mậu, cùng con trai duy nhất của Năm Lửa Trần Văn Soái, Trần Ngọc Hoành, bị bắt ở Cần Thơ với hàng trăm tín đồ. Tại Sài Gòn, Việt Minh cũng vây bắt Sổ, nhưng Sổ chạy thoát. Chỉ có Lương Trọng Tường bị bắt (Sau Tường được tha, lập Đệ Nhị Sư Đoàn ở Biên Hoà).

7/10/1945: Mậu và Hoành bị đưa ra xử trước toà án nhân dân ở sân vận động Cần Thơ, và bắn chết tại chỗ. Nhiều tín đồ Hoà Hảo cũng bị giết hại (Lacroix 1949:17; 10H 4166). Soái bị treo giá đầu 15,000 đồng.

26/10/1945: Pháp tái chiếm Cần Thơ. Tín đồ Hoà Hảo tìm cách phục thù, lùng bắt Việt Minh khắp nơi, kể cả ông già, bà cả, thân nhân của cán bộ Việt Minh. Người Pháp phải can thiệp. Tín đồ Hoà Hảo bèn hướng mũi thù hận về hướng người Pháp (đặc biệt là Vệ Binh Cộng Hoà Nam Kỳ, mới thành lập năm 1946).

6/3/1946: Hoà ước sơ bộ Pháp-Việt Minh và những nỗ lực ngoại giao của Phạm Văn Bạch cùng Nguyễn Bình giúp cải thiện liên hệ giữa Việt Minh và Hòa Hảo. Sổ được mời làm Ủy viên đặc biệt của Ủy Ban Hành Chánh Kháng Chiến Nam Bộ.

2/4/1946: Sổ thành lập Việt Nam Mặt Trận Quốc Gia Liên Hiệp (Front Union Nationale hay Front National Unifié) tại gần Sài Gòn. Có Nguyễn Văn Sâm gia nhập với tư cách lãnh tụ Mặt Trận Quốc Gia (Tháng 7/1946, Nguyễn Bình ra lệnh giải tán tổ chức này).

6/1946: Soái thành lập "Đệ tứ Sư Đoàn" (sau đổi làm Liên Đội 30 Nguyễn Trung Trực), tức Nghĩa Quân Cách Mạng Vệ Quốc Liên Đội Nguyễn Trung Trực. Soái làm Tổng Tư lệnh khoảng 2,000 dân quân, chia làm 4 Chi Đội 1, 2, 3 và 4. Lực lượng võ trang Hoà Hảo chống cả Việt Minh lẫn Pháp. Trần Văn Trà, Tư lệnh Khu 8, nhiều lần xin hòa mà không thành (Lacroix 1949:19n3).

21/9/1946: Lập Việt Nam Dân Chủ Xã Hội Đảng tức Dân Xã (sau ngày Hồ và Moutet ký Tạm ước 14/9/1946 tại Paris). Lúc đầu đảng này có khuynh hướng "hòa giải" với Việt Minh để lôi kéo những phần tử quốc gia trong hàng ngũ Việt Minh. Hai nhân vật hoạt động hăng hái nhất là Bùi Văn Dũ tức Hiệp Sĩ, và Lâm Thành Nguyên, đối thủ chính của Soái.

12/1946: Thành lập Chi Đội 30 Nguyễn Trung Trực. Giao cho Nguyễn Giác Ngộ và Lâm Thành Nguyên chỉ huy. Trần Văn Soái thì chỉ huy lực lượng lưu động ở miền Đông. Những cuộc đụng độ giữa Việt Minh và Hoà Hảo ngày một gia tăng.

Đầu năm 1947, nhân dịp Huỳnh Phú Sổ cùng Trần Văn Soái vào Đồng Tháp Mười dự Hội nghị với Ủy ban Hành Chánh Kháng Chiến, Lâm Thành Nguyên mang một số lính và tiền quĩ trốn về Châu Đốc.

2/1947: Thành lập Mặt Trận Quốc Gia Thống Nhứt Toàn Quốc.

6/4/1947: Trần Văn Soái xin Pháp ở Cần Thơ tiếp tay đánh Việt Minh.

16/4/1947: Bị Việt Minh bắt sau khi tham dự Hội nghị ở Ba Răng (làng An Phong, cách Long Xuyên khoảng 26 cây số Tây Bắc) (10H 4166).

20/4/1947: Bị Việt Minh sát hại [Có tác giả cho là 25/4/1947].

28/4/1947: Tin Huỳnh Phú Sổ bị Việt Minh giết lan tràn. Giáo chúng Hoà Hảo vô cùng phẫn nộ vì sự bội phản của Việt Minh. Thề quyết sống mái với Việt Minh.

Tác phẩm:

1. Sấm giảng khuyên người đời tu niệm [Prophéties expliqués pour exhorter les profanes à embrasser la réligion].

Gồm 910 câu lục bát, xuất hiện năm 1939.

2. Kệ dẫn của người khùng [Prières du Fou].

Gồm 846 câu lục bát. Viết năm 1939.

3. Sấm Giảng [Prophéties expliqués].

Gồm 612 câu lục bát. Xuất hiện năm 1939.

4. Giác mê tâm kệ [Prières pour réveiller ceux qui sont dans l'erreur].

Gồm 846 câu lục bát (1939).

5. Khuyến thiện [Exhortion au Bien].

756 câu lục bát. Viết năm 1942 ở Bạc Liêu.

6. Những điều sơ lược cần biết của kẻ tư hiên [Notions fondamentales à connaitre pour ceux qui se perfectionnent] (1945).

[Xem thêm Hoà Hảo trong Chính Đạo, Việt Nam Niên Biểu, Tập II: Các Tổ Chức Chính Trị và Tôn Giáo]

 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
28 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 93570)
Đ êm qua tôi thấy Mèo con trong giấc mơ. Vẫn nét mặt bầu bầu, vành môi cong lên cười tươi thắm. Trong mơ tôi thấy 2 đứa vẫn trẻ như một ngày năm cũ, nhưng lại có một thoáng ngại ngần, rồi Mèo con lên tiếng như giữa chúng tôi chưa hề có khoảng cách 15 năm. Mười lăm năm, mười lăm năm ấy biết bao tình[...]Chả biết là phòng hội hay phòng ăn, tôi vào lấy thức ăn như khi xưa từng lấy cho nhau.
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 80102)
B ao nhiêu năm qua ở xứ ngưới, anh vẫn còn nhớ lại có những chiều trên đảo, anh đứng một mình trên đồi, nhìn biển rộng mênh mông, nhìn những đám mây bay lang thang trên nền trời xanh, nhìn những đám cỏ may theo gió thổi chạy vờn về cuối đảo, tự nhiên làm cho anh thấy mong nhớ một cái gì xa xôi. Mây và cỏ may thường làm gợi nhớ đến dĩ vãng...
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 94838)
C huyện này chắc ít ai biết. Nhạc sĩ Thu Hồ ngày xưa vốn là ca sĩ. Lần đầu tiên ông xuất hiện hát ở Huế vào năm 1936, ông đã trình bày bài “La Chanson du Gondolier” và được công chúng hoan nghênh nhiệt liệt. Lúc đó tôi chưa ra đời. Nhưng bài hát anh chèo thuyền gondola thì chúng ta hầu như ai cũng biết.
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 94519)
S huhun mang ánh mắt của một lời nguyền, thứ ánh mắt in trên một thỏi sắt. Nhìn hắn như một lưỡi kiếm bén mang linh hồn của Musashi Miyamoto. Tôi biết đến Musashi khi nào tôi không thể xác định, tên của võ sĩ vang danh trên khắp lục địa Bắc Á. Musashi trao cho Nhật Bản sức mạnh của kẻ yếm thế: Go rin no sho. Thuật xâm chiếm của vũ trụ như hai giải ngân hà nhập một, như hai lưỡi kiếm của hai mắt phải nhập một.
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 92449)
H ằng đêm tôi sống trong lo sợ. Chung quanh tĩnh lặng, tối ám đến hoang mang. Gió lộng đánh phần phật trên các cánh cửa. Cứ độ giữa đêm, tiếng chân thình thịch đến từ xa, từng bước dẫm nặng nề. Tôi thu mình, rúc sát vào vách. Tôi trong suốt trong màu mực của đêm, không nhìn thấy cả chính mình...
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 117169)
t a đã nhiều năm xa tổ quốc nhưng nào tổ quốc có xa ta sờ tay lên ngực nghe còn ấm hơi thở cỏ cây ở quê nhà
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 91969)
P hật giáo đã đồng hành cùng dân tộc gần hai nghìn năm qua, có những đóng góp quan trọng không chỉ trong sự phát triển văn hóa dân tộc, mà còn trong công cuộc kiến thiết và bảo vệ đất nước thời kỳ đầu quốc gia tự chủ vô vàn gian khó... nhận thức rõ hơn cái “nhiệm trọng đạo viễn” của mình trước đất nước và dân tộc, chứ không phải chỉ biết chăm chú xây chùa đúc tượng...
21 Tháng Tám 201112:00 SA(Xem: 119283)
T hì cứ gầm lên biển quê nhà Lòng ta vừa dậy sóng Trường Sa Sừng sững oai linh hề! Tổ-Quốc Truyền đăng, gờn gợn máu ông cha.
25 Tháng Bảy 201112:00 SA(Xem: 113340)
G ót giày đạp vào cái mặt một người một người yêu nước thân chăng bốn góc công an
20 Tháng Bảy 201112:00 SA(Xem: 87725)
N ói chung, người ta nghĩ đến giải nobel văn học cho Trần Dần. Tuy nhiên, Trần Dần còn có thể được xét tặng một giải nobel nữa: nobel hòa bình, nobel chính trị. Bài viết này đề xuất vấn đề đó.