- Tạp Chí Hợp Lưu  18939 Magnolia St. Fountain Valley, CA 92708 - USA Điện thoại: (714) 381-8780 E-mail: tapchihopluu@aol.com
Tác Giả
Tìm đọc

Marie Ndiaye, Ba Thục Nữ Giàu Nghị Lực

05 Tháng Mười Một 200912:00 SA(Xem: 11801)
ndiaye-m-final_0_300x221_1

Giải Goncourt 2009:

Đúng như giới phê bình và độc giả mê văn học dự đoán, trưa ngày 2 tháng 11/2009 này viện Hàn lâm Goncourt đã chánh thức công bố giải thưởng hằng năm của mình cho nhà văn nữ Marie NDiaye, tác giả cuốn Trois Femmes Puissantes (Ba thục nữ giàu nghị lực - Nxb Gallimard). Ngay vòng đầu: năm phiếu cho Marie NDiaye, hai cho Jean-Philippe Toussaint, tác giả cuốn La Vérité sur Marie (Sự thật về cô nàng MarieNxb de Minuit) và một cho Delphine de Vigan, tác giả cuốn Les Heures Souterraines (Giờ khắc trong bóng tốiNxb Jean-Claude Lattès).

 Đây là lần thứ 10 trong số 106 lần tặng giải (nói cách khác: chưa đầy một phần mười), viện Hàn lâm Goncourt tôn vinh một nhà văn nữ. Tỉ lệ thấp kém này thật tình không phản ảnh đúng mức thực tế nhận thấy trong môi tường văn học Pháp đương đại: phái nữ chiếm đa số trong giới làm văn và người đọc. Có một sự thiên vị nào chăng về giới tánh trong các ban chấm giải từ hơn một thế kỉ nay?

Văn chương chữ nghĩa 

 Từ hai mươi lăm năm nay, Marie Ndiaye đã cống hiến cho độc giả chúng ta hơn mười cuốn truyện – không kể kịch bản và sách dành cho thanh thiếu niên. Tiều thuyết có, truyện ngắn truyện vừa (Pháp gọi là nouvelles) có, thảy đều nửa thực nửa ảo. Thuật nhiều câu chuyện đắm mình trong bầu khí kinh dị, mập mờ, huyễn hoặc, lạ kì. Bút pháp, văn phong khi thì bóng gió mỉa mai khi thì băn khoăn khắc khoải, hiện thực và huyền ảo không ngừng đan cài vào nhau. Khiến cho chúng tôi, chúng ta không khỏi nghĩ tới các truyện ngắn của Ngô Tự Lập, đặc biệt trong tập Mộng du và các truyện khác (Nxb Văn học – 1997).

 Sanh năm 1967 ở thủ phủ Pithiviers thuộc tỉnh Loiret, cách thủ đô Paris độ chừng 100 km. Cha gốc Xênêgal châu Phi - về nước bặt tin ; mẹ người Pháp - là nhà giáo, một mình gà mái nuôi con, hai đứa. Cả hai nay đều thành danh ý toại - Pap NDiaye, con cả, là nhà sử học chuyên trách vấn đề da màu, còn con em Marie NDiaye thì vào tuổi 12 đà ngọ nguậy viết lách. Năm năm sau, cô học trò vị thành niên gởi qua bưu điện bản thảo đầu tay của mình cho nhà xuất bản de Minuit, được ông giám đốc Jérôme Lindon (1926-2001) chú ý, thích thú đọc qua.

 Người ta kể rằng chính ông đã đích thân lái xe đến tận trung học Lakanal nơi cô đang mài đũng quần, kí hợp đồng với tác giả mới lên 17 này, rồi in ấn phát hành ngay liền tác phẩm đẩu tay Quant au riche avenir (Còn như tương lai xán lạn – 1985) của cô. Cuốn truyện được giới phê bình đón chào nồng nhiệt, hệt như, hơn ba mươi năm trưóc, họ đã hoan nghinh nhiệt tình cuốn truyện đầu tay Bonjour tristesse (Buồn thay thế sự - 1954) của Françoise Sagan (1935-2004) cũng mới vừa tròn 17 (1). Ngay sau đó, tác giả nhận được một bức thư khen ngợi của một độc giả chưa quen biết, nhưng sắp trở thành nhà văn là ông Jean-Yves Cendrey. Họ tâm đồng ý hợp với nhau, rồi thành vợ thành chồng. Cơ hội thúc đẩy Marie NDiaye quyết tâm dành trọn thởi gian cho nghiệp dĩ văn chương.

 Chỉ trong vòng hai mươi lăm năm, rìêng về số lượng, bà đã cho ra mắt độc giả và khán giả đếm có 12 cuốn truyện, 6 kịch bản, 3 tác phảm dành cho thanh thiếu niên. Còn về chất lượng, thì bà đã nhanh chóng trở thành một trong số rất ít nhà văn tầm cỡ, độc đáo, khác thường cùng thế hệ với mình. Độc giả đã ngưỡng mộ, ham chuộng kiệt tác Rosie Carpe (Rosie Carpe – Nxb de Minuit), giải Fémina 2001. Năm 2003, với vở Papa doit manger (Ba cần phải ăn uống), bà là kịch tác gia còn sống duy nhứt được Nhà hát quốc gia (Comédie Française) ghi vào tiết mục trình diễn của mình. Riêng cuốn La Diablesse et son Enfant (Con quỉ cái với đứa con mình) xuất bản năm 2000, thì được độc giả trẻ đọc ngốn nghiến, thích thú vô ngần.

Tác phẩm trúng giải

 Ba thục nữ giàu nghị lực, Trois Femmes Puissantes. Một nhan đề thoạt nhìn tưởng chừng là câu chuyện ba người đàn bà mạnh dạn, khỏe khoắn, xương cốt cứng cỏi. Nhưng không, ba nhơn vật Norah, Fanta, Khady thảy đều diễn hành trong những tình thế chẳng hay ho gì. Nhục nhã, sượng sùng, hổ thẹn, đắng cay, thù hận, giận dữ, đau xót… Cả ba thảy đều trải qua trạng huống đọa đày, tội tổ tông như đã nhúng chàm khó bề xóa sạch vượt khỏi.

 * Norah, một luật sư vào độ tứ tuần, rời Paris, bỏ lại gia đình, đồng nghiệp và công ăn việc làm, sang châu Phi thăm cha. Cuộc tái ngộ sau bao nhiêu năm trời xa cách giữa người cha và đứa con lần hồi diễn ra trong cảnh đau lòng, khi đứa con nhận thấy tánh tình bẩm sanh gian dối, vị kỉ, trí trá và cả tội tình của người cha. Thử thách đả phá lứa đôi, quan hệ con cái, kí ức, lí trí – tóm lại là cả cuộc đời của mình. Còn * Fanta thì, ngược lại, rời xứ sở Xênêgal theo chồng qua Pháp. Thế là nàng ủ rũ buồn rượi và lụi tàn, heo hắt ở tỉnh lẻ và trong cuộc sống tầm thường, eo hẹp, tẻ nhạt. Cô đâu có biết chánh xác nguyên cớ bắt Rudy, chồng mình, phải rời khỏi Xênêgal và buộc phải trở về Pháp. Rudy đâu có nói cho cô hay rằng hắn « đã đánh mất hết trơn danh dự Xênêgal từ lâu rồi. » * Và Khady, người gốc da màu, còn trẻ nhưng đã góa chồng. Bị gia đình nhà chồng ruồng rẫy, xua đuổi, buộc phải xa xứ vì nghèo đói, cô độc, tuyệt vọng. Quá giang với một nhóm người khác trong cuộc hành trình trốn chạy vô cùng tận, để rồi biệt vô âm tín. Lòng tham, bạo lực, phản bội là những thực thể mà kẻ lén lút băng qua biên giới đương nhiên phải gánh chịu.

 Cuốn truyện mang tựa đề là Ba thục nữ giàu nghị lực, nhưng trong câu chuyện, cả ba nhơn vật đều ngụp mình trong tình cảnh sa cơ lỡ vận, yếu đuối, mỏng manh, bị đè nén, áp bức hơn là tự lập, tự chủ, tự do vùng vẫy. Vậy thì đâu là nghị lực còn lại cho họ? Câu hỏi được chính tác giả giải đáp trong cuộc họp báo sau buổi lễ trao giải như sau: « Trong thâm tâm, tôi cho rằng, bất chấp đủ thứ trở ngại gặp phải trên trường đời, họ thảy đều có một nghị lực vững chắc và bền bỉ trong mình. Ngay cả con người xem chừng yếu ớt nhứt, bị bủa vây bởi vô vàn trở ngại khủng khiếp và tủi nhục, cũng không phẩn chí nản lòng, chỉ vì y thị là con người. Họ thảy đều có một cốt lõi kiên cố, bất diệt, biến họ thành kẻ có nghị lực, dẫu rằng, về mặt xã hội hay nghề nghiệp, họ chẳng có trong tay chút quyền lực nào. » Nói cách khác, những thua thiệt, thất bại, mất mát… mà các nhơn vật Norah, Fanta và Khady trải nghiệm phản ảnh bề trái và, đồng thời, chiếu rọi cho chúng ta trông thấy bề mặt của cuộc đời ẩn núp đằng sau tấm màn dầy đặc trường cửu. Hệt như nhà văn Pháp giải Nobel 1957 Albert Camus (1913-1960) đã giãi bày trong tác phẩm đầu tay L’Envers et l’Endroit (Bề trái và bề mặt – 1937). (2)

Phối hợp

 Ba thục nữ, ba câu chuyện riêng tư lồng vào nhau, hợp thành một cuốn tiểu thuyết. Cũng trong buổi họp báo nói trên, Marie NDiaye giải thích thêm: « Tôi tạo dựng tác phẩm này như một phối hợp nhạc điệu, nối kết qua một chủ đề chung. Chủ đề này là nội lực của ba nhơn vật. Norah, Fanta, Khady gắn liền với nhau nhờ ở khả năng của họ cùng chung một lòng kháng cự để sống còn. » Và phối hợp này được chuyên chở bằng một bút pháp trong như lọc và với một văn phong thanh tao trang nhã.

 Ít có giải thưởng nào xứng đáng hơn.

 

TRẦN THIỆN - ĐẠO

(Paris, 02/11/2009)

--------------------------

(1) Xem cùng tác giả: Phỏng vấn: Françoise Sagan dưới mắt chính mình (Trần Thiện-Đạo, Cửa sổ văn chương thế giới – Nxb Văn hóa Thông tin, 2003, tr 195-213) và Vĩnh biệt Françoise Sagan (E-van, ngày 28/9/2004).

(2) Xem: Albert Camus, Bề trái và bề mặt (Trần Thiện-Đạo phiên dịch, giới thiệu và chú giải – Nxb Giao Điểm, Sài gòn 1967), hoặc Albert Camus, Tiểu luận – Giao cảm - Bề trái và bề mặt Nxb Văn hóa Thông tin, Hà nội 2004).

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
04 Tháng Sáu 201212:00 SA(Xem: 103901)
N gày 6 tháng năm 2012, ông François Hollande thuộc Đảng Xã hội (PS, cánh tả) được bầu làm tổng thống nhiệm kì 2012-2017. Và sẽ chánh thức được chuyển quyền thay thế đương kim tổng thống Nicolas Sarkozy thuộc Đảng Liên hiệp Phong trào Bình dân (UMP, cánh hữu) ngày 15 sắp tới. Từ đây tới đó, ông Nicolas Sarkozy vẫn còn là tổng thống, với đầy đủ quyền lực tối cao. Trong thời gian chín mười ngày này, nước Pháp coi như có hai vị tổng thống, một cánh hữu đương nhiệm và một cánh tả sắp chắp chánh.
31 Tháng Năm 201212:00 SA(Xem: 87315)
M ười lăm khúc giáo đầu [...] là bản tường trình kế hoạch và tư cách làm việc của đương sự trong nhiệm kì ngồi ghế tổng thống sắp tới. Đồng thời, lồ lộ giữa các ngôn từ, cũng là bản cáo trạng hành tích và phong cách trái khoáy của tổng thống tiền nhiệm trong năm năm qua. Rốt cuộc ông François Hollande được bầu bốn ngày sau, trở thành tổng thống nhiệm kì 2012-2017.
22 Tháng Năm 201212:00 SA(Xem: 90258)
B a mươi năm là thời gian tối thiểu cho phép giới nghiên cứu và phê bình có thể dòm thấy, trong một nền văn học có truyền thống lâu đời bắt nguồn từ thời trung đại, những biến chuyển nội tại mà nền văn học Pháp đã và đang trải nghiệm. Qua chính nội dung và hình thức các tác phẩm của thế hệ viết văn ‘’ trẻ ‘’, mới và khác trước. Dưới đây, chúng tôi sẽ phác họa hiện tình, vạch ra những nét chánh, nhận thấy trong số tiểu thuyết khổng lồ xuất bản hằng năm từ 30 năm nay...
26 Tháng Tư 201212:00 SA(Xem: 92940)
Mùa xuân năm 2012 này, nước Pháp chuẩn bị bầu Tổng thống mới, nhiệm kì năm năm của Tổng thống tại chức Nicolas Sarkozy sắp hết hạn. Trong một nước dân chủ, ai cũng có quyền ứng cử trong vòng đầu, từ dân quèn cho đến chánh trị gia lão luyện, kể cả Tổng thống sắp mãn nhiệm, miễn là * tin mình có cơ được bầu, hoặc * muốn lợi dụng thời gian quần chúng chú tâm nghe đề giãi bày tâm huyết và í hướng của mình. Sau đó, hai nhà nào được nhiều phiếu hơn mấy người kia thì mới ứng cử tiếp. Trong vòng thứ hai này, người được đa số phiếu, từ 50,1% trở lên, sẽ đăng quang, chánh thức đóng vai Tổng thống trong nhiệm kì sắp tới.
22 Tháng Tư 201212:00 SA(Xem: 96502)
Nhiều nhà phê bình vẫn phàn nàn Nguyễn Huy Thiệp là nhà văn không có tim hay không có lương tâm. Sao y có thể say mê tẩn mẩn tỉ mỉ về cái ác đến bệnh hoạn vậy? Tôi thực sự nghĩ rằng đó là vì tấm lòng và tình yêu cuộc sống quá lớn của ông! Trong tác phẩm mới nhất,  Vong bướm cũng thể hiện rất rõ điều ấy!
11 Tháng Hai 201212:00 SA(Xem: 91854)
T rong văn học sử Hoa Kỳ có hai hiện tượng nổi bật với nhiều điểm giống nhau, đó là nữ văn sĩ Margaret Michell với cuốn Gone With The Wind (1936) và nữ văn sĩ Harper Lee với cuốn To Kill A Mockingbird (1960). Cà hai cuốn tiểu thuyết cùng có bối cảnh là miền Nam Hoa Kỳ, cùng khai thác đề tài xung đột chủng tộc (da trắng và da đen), cùng bán được mỗi cuốn trên 30 triệu ấn bản (tính tới năm 2008). Cả hai tác phẩm lại cùng được giải Pulitzer danh giá, đã được dịch ra nhiều thứ tiếng, và dựng thành phim rất thành công, chiếm được nhiều giải Oscar.
16 Tháng Mười Một 201112:00 SA(Xem: 95405)
N hìn cái tựa sách, ngắm bức hình người bạn đồng nghiệp (dư) cầm bút, đồng nơi sinh (Sơn Tây) và đồng tuổi (song thua tôi mấy tháng) chít cái khăn đầy vẻ giang hồ trên hình bìa, tôi không khỏi mỉm cười. Lững thững, theo vdict.com, là thong thả, ung dung, như trong “đi lững thững ở bờ sông,” và informatik.uni-leipzig.de cũng dùng cùng một định nghĩa.
26 Tháng Chín 201112:00 SA(Xem: 68302)
N hư mọi người đều biết, Victor Hugo (1802-1885) vừa là nhà thơ trữ tình và châm biếm vừa là kịch tác gia cách tân vừa là nhà văn xã hội Pháp thế kỉ XIX rất ư năng động và sung sức, có nhiều tác phẩm đủ ba thể loại đó để đời. Chẳng hạn, chỉ cần nhắc tới cuốn truyện đầm đià nước mắt Les Misérables (Những kẻ khốn nạn – 1862) (1) là ít ai quên, đặc biệt ở Việt nam...
16 Tháng Tư 201112:00 SA(Xem: 77134)
N ói nào ngay, thì chẳng phải viện Hàn lâm Thụy điển không hề nghĩ tới Édouard Glissant: như vừa nói, tên ông thường xuyên nằm trong số nhà văn nobelisable(s) créolisation (tạp chủng) và tout-monde (toàn-cầu). mỗi năm gần đây. Có điều là hào quang tác phong quyết liệt nhưng bất bạo động của ông trong môi trường chánh trị và văn hóa trải dài hơn sáu chục năm tròn đã ít nhiều che trùm trên một sự nghiệp nghệ thuật cũng chẳng kém phần sắc cạnh. Suốt trọn cuộc đời khôn thôi sống động, ông không hề tách rời công trình sáng tạo văn chương ra khỏi mục tiêu mà ông tóm gọn qua haì í niệm
08 Tháng Tư 201112:00 SA(Xem: 72118)
N gười mù, người câm, người điếc, ai cũng thấy hiện trạng xã hội Việt Nam đương đại đang xoay thế nào. Một xã hội bất bình đẳng kinh khủng với ngàn tệ nạn lớn-nhỏ, trẻ-già, sang-hèn. [...] Nhưng chúng ta đã nhìn thấy gì, đã viết được dòng nào từ nguyên liệu khổng lồ ấy? Hay rời rạc dăm câu thơ không rõ nghĩa, vài ba truyện ngăn ngắn kháy khía tủn mủn [...] ngồi nhìn bầu trời xám xịt ô nhiễm, gác chân cho những đứa trẻ tội nghiệp lau giầy, rên ư ử trong nhà hàng bia ôm máy lạnh mà làm thơ móc máy lẫn nhau.