- Tạp Chí Hợp Lưu  18939 Magnolia St. Fountain Valley, CA 92708 - USA Điện thoại: (714) 381-8780 E-mail: tapchihopluu@aol.com
Tác Giả
Tìm đọc

“Bỉnh Bát Lệ Vô Ngôn” Trong Bài Tuyệt Thi “cúng Dường” Của Thi Sĩ, Thiền Sư Tuệ Sỹ

14 Tháng Năm 20199:20 CH(Xem: 20267)



TueSy_sach450
Thiền sư Tuệ Sĩ


Lời tác giả:

Tất cả những bài tiểu luận, tham luận, bình giảng về một vấn đề nào đó, khi xuất hiện trên dư luận công cộng, nếu đúng với giá trị của vấn đề và hay thì được dư luận tán thán, khen ngợi. Bằng ngược lại thì sẽ chịu sự phê bình của người đọc, và sự phê bình trong chừng mực, thích hợp sẽ giúp trả lại cho đúng giá trị của nó trong tinh thần trọng kính tri thức.

 

Bài thơ: “Cúng Dường” của thiền sư, thi sĩ Tuệ Sĩ đã được nhiều giảng sư, luận sư, triết gia chuyển dịch, tất cả đều dịch rất sát, rất hay, nhưng trên ý nghĩa của mặt chữ, đã khiến dư luận cảm thương, tội nghiệp khi đọc thi phẩm này, mà theo tôi, sự giải thích sát nghĩa như vậy đã ngược lại hoàn toàn tính hùng vĩ và đại bi tâm của nhân cách tác giả và thi phẩm.

 

Với những lời góp ý thô thiển, Phật Tử Ngẫu Hồ hy vọng sẽ diễn giải được giá trị đúng như nó là của bài tuyệt thi này. Hy vọng sẽ không làm người bị (hay được) phê bình động lòng, nếu có gì sai sót, xin cúi đầu đảnh lễ, nhận lại sự chỉ bảo, phản biện, sửa đổi với lòng biết ơn sâu xa.

(Trần Ngẫu Hồ)

 

 

 

 

 

 

---o0o---

 

Năm 1984 của thế kỷ trước, dư luận Phật tử toàn cầu xôn xao khi nhận được tin thiền sư Tuệ Sĩ, thiền sư Lê Mạnh Thát bị chính quyền bắt giam, đưa ra tòa lãnh án tử hình vì tội âm mưu lật đổ chính quyền. Một tội tử hình của Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN).

 

Ngày đó, vì Việt Nam chưa có bang giao toàn diện với tây phương, với Mỹ, nên cộng đồng VN cảm thấy bất lực và sự can thiệp của mình với một xứ độc tài toàn trị là một điều không tưởng.

 

Người biết chuyện thuật lại, ngày ra pháp trường thái độ của các thiền sư tử tù thản nhiên như đi hội, nhưng rồi, có lẽ nhận ra sự quá đáng của bản án, chính quyền đã hạ mức án xuống còn tù chung thân, người tử tù hụt bị chuyển qua các nhà tù khác nhau. Sau vài lần chuyển tù, chuyện thường xuyên xảy ra với tù nhân tại VN, thì nhị vị thiền sư được phóng thích, do sự can thiệp của nhiiều tổ chức quốc tế, nhưng đấy là chuyện về sau.

 

Nhưng do sự kiện chuyển tù này, mới nẩy sinh ra câu chuyện lưu truyền bài thơ “Cúng Dưòng” vô cùng diễm lệ, trác tuyệt của thầy Tuệ Sĩ. Những người tù sau vào ở nơi thiền sư vừa mới rời đi, khám phá ra bài thơ “Cúng Dường” này, do vậy bài thơ mói được truyền ra dư luận và sau khi tôi đọc bài thơ, thì tôi nhận ra đây là một trong những tuyệt tác thi hiếm có của thiền tông, và càng suy tư càng kính trọng sự cao thượng của một nhà tu chân chính.

 

Trước khi vào phần phê bình, xin tự giới thiệu, tôi là một người quý mến thơ, nên đối với những người làm thơ hay bình thơ, tôi luôn luôn tôn trọng, vì tôi nghĩ trong lãnh vực này, ít nhất thì cũng có một khoảng thời gian các tác nhân đã từng trầm ngâm suy tư, tức là dùng cái tri thức của mình để giành cho nó, chăm sóc cho nó, thế nên đối với tôi điều đó đã là giá trị, do vậy tôi tự nghĩ không nên can thiệp vào, mà hãy cứ để cho dư luận lớn thẩm định thì sẽ dễ dàng được chấp nhân hơn, vì vậy nên tôi rất hiếm khi tham dự vào sự bình luận trong lãnh vực này.

 

Tuy nhiên, với bài thơ “Cúng Dường” của Thiền Sư Tuệ Sĩ thì lại khác. Động lực chính mà tôi viết bài này  vì từ khi xuất hiện bài tuyệt thi này cho tới nay, dư luận hoàn toàn yên lặng, ý nghĩa của bài thơ mà theo sự hiểu của tôi thì chưa được nêu lên, nên hôm nay tôi xin mạo muội góp ý.

 

Sự bình giảng không đúng với giá trị thật sự của bài thơ, sẽ kéo theo sự xuống cấp tư cách, bản lãnh của tác giả một cách oan uổng, biến một con nguời đang từ nhân cách bình thản, cao thượng, đại hùng với tâm đại từ bi, thành một người bi lụy, sụt sùi, than trách, kể lể, chỉ vì những giọt nước mắt không hề có đã được các dịch giả vì lòng tốt mà tự động gắn lên mắt của tác giả.

 

Xin trưng dẫn vài thí dụ diễn giải thơ, theo tôi, có sự sai lạc của các diễn giả: Xin được bắt đầu bằng triết gia Phạm Công Thiện: ông Thiện đã giới thiệu thơ của thiền sư Tuệ Sĩ trước dư luận lớn và thiền sư Tuệ Sĩ vẫn còn sống, nên thiết nghĩ, sự diễn giải sai cần phải được hóa giải như một trách nhiệm của tri thức.

 

Trước hết, xin hãy xem sự bình giảng của Triết Gia Phạm ra sao trong bài bình thơ Tuệ Sĩ, bài “Thoáng Chốc”:

 

[trích trong bài: Buổi Chiều Nắng Hạ Đọc Thơ Tuệ Sĩ - Phạm Công Thiện]

 

“Bài Thoáng Chốc ửng hiện lên âm hưởng thơ mộng, huyễn, bào, ảnh của Kim Cương Kinh, phối hợp bình đẳng với lòng Đại Bi sâu thẳm… 

Người mắt biếc ngây thơ ngày hội lớn 
Khoé môi cười nắng quái cũng gầy hao 
Như cò trắng giữa đồng xanh bất tận 
Ta yêu người vì khoảnh khắc chiêm bao. 

(Thoáng Chốc) 

Tình yêu chỉ thực sự tình yêu, tình người chỉ thực sự là tình người, vì trực thức rằng tất cả đều là khoảnh khắc chiêm bao. Mỗi khi mình trực nhận rằng chính mình cũng là "khoảnh khắc chiêm bao" thì sự bừng dậy tỉnh thức toàn diện vụt chợt tới và từ đó mình đứng dậy lao thân vào hành động thuần túy của một bậc Bồ Tát để giải thoát con người ra khỏi tất cả lao lung của đời sống. Tuệ Sỹ đã sẵn sàng đi vào tù để chuyển y tâm thức khả dĩ phá tung tất cả tù ngục nhân sinh.  [hết trích].

 

Tôi đã đọc kỹ bài Thoáng Chốc của thiền sư Tuệ Sĩ và theo như sự hiểu của tôi thì đây là một bài thơ tình lãng mạng, rất hay, tình cảm dạt dào bỗng dưng nổi lên thoáng qua đời sống tu hành khắc khổ, như sự thú thật của thầy, nhưng nó tan biến nhanh vì sự thấu triệt và chọn lựa của thầy, chính vì vậy mà nó đẹp, nó lãng mạng, như sự tường thuật sau đây.

Câu chuyện xảy ra như sau:

Một buổi trưa hè, nắng Trường Sơn như dội lửa về thành phố Huế, nơi thiền sư tu học, hôm ấy là ngày lễ Phật Đản, trời nóng lắm, người người chen chân đông đảo như nêm cối. Bỗng trong đám đông xuất hiện một nữ lưu, một người con gái đẹp, đẹp lắm, với nét trong sáng, ngây thơ và hồn nhiên nữa, độ tuổi của nàng khoảng 17 – 18 là cùng (Người mắt biếc, ngây thơ, ngày hội lớn). Hôm đó nàng mặc áo dài trắng, cả người nàng là một mầu trắng đơn sơ, tinh khiết, có lẽ nàng biết thầy, và có lẽ nàng cũng đã nghe danh thầy, và hơn hết, chắc nàng cũng có cảm tình với thầy, thứ cảm tình pha lẫn sự cảm phục vì tài năng, đức độ và danh tiếng. Sự cảm tình thoáng ẩn, thoáng hiện trong nàng dành cho thầy, đổ trào ra khóe mắt, nụ cười của nàng khi nàng tiến đến chào thầy.

Nhưng quả nhiên, chính thầy cũng đang bị người đẹp hớp hồn rồi, chung quanh thầy hôm ấy đông người thế mà thầy có thấy ai đâu? Đám đông chỉ như một đồng cỏ xanh bất tận rì rào, oằn mình trong nắng quái, nhưng khi nàng trao nụ cười xiêu hồn với thầy, thầy như thấy con nắng quái cũng tỏ ra hiền lành hẳn, một vài phút thần tiên, mơ mộng xâm chiếm, thầy ước sao cho nàng ở bên mình mãi mãi, nhưng ... thầy chợt tỉnh, trở về với giác tính, và rằng mọi sự trên cõi đời này đều hư huyễn, chỉ như giấc chiêm bao (Ta yêu người vì khoảnh khắc chiêm bao…).

 

Chuyện này thì cũng dễ hiểu thôi, vì thầy cũng vẫn chỉ là một người đàn ông, dẫu đang tu nhưng cũng biết rung động trước nhan sắc phái nữ vậy. Thầy đứng trong khoảng giữa đời thường tục lụy và sự quán chiếu mọi thứ chỉ là những huyễn ảo, rồi tiếng sét ái tình này sẽ dễ dàng phai mờ qua mau.

Sự ý thức này của thầy, ta mới thấy thầy thật sự đáng quý, đáng kính, thầy chính là một vị chân tu, nhất quyết tìm theo con đường trí tuệ của đức Phật, và ở ngay đó cũng lộ hết những khía cạnh thơ mộng của đời sống, và là nét đẹp của bài thơ.

Con cò trắng, dịu hiền, đơn sơ mà cuốn hút, khuất chìm dần vào cánh đồng xanh bất tận, thầy chợt tỉnh…tất cả, và hãy mau mau ra khỏi cơn mê chiều, để trở về với thực tại, sống trong vĩnh cửu của thực tướng, vô tướng. Tiếng chuông chiều thánh thót đâu đó bỗng dìu dặt ngân nga như lay tỉnh trần gian.

 

Đẹp quá, bài thơ tuy ngắn, mà gói ghém trọn vẹn ý nghĩa hình ảnh của thực tướng và ảo ảnh của cuộc đời, cái cảnh người đẹp phai mờ, tan dần trong tâm thầy, theo ngày tàn, ôi sao thấy thương quá và tội nghiệp quá, đẹp và thơ mộng làm sao với những câu thơ của Phạm Thiên Thư:

 

 

Cuộc đời có bao nhiêu?

Mà tình sầu vô lượng?

Tình yêu vết chim bay.

Đáng thương biết mấy cái cảnh.  

Anh một mình gọi nhỏ.

Chim ơi, biết đâu tìm?

 

Nhưng thầy vừa qua cơn mộng ngắn. và rồi thầy lại vẫn kiên trì cất bước theo Phật. Thầy thật chân tình và cũng thật là trí tuệ. Thầy thật đơn giản, bầy tỏ thật lòng mình. Một cảnh đời của cõi trần gian tục lụy.

 

Thế thôi, chứ có gì là bình đẳng với đại bi sâu thẳm ở đây đâu? Và ở bài thơ này chưa có tù đầy gì cả, sao lại dựng chuyện tù đầy ở đâu ra đây ông triết gia? Ông đã sơn phết, rời xa nội dung và ngữ cảnh, một bài thơ rất lãng mạng, đẹp đẽ của thầy Tuệ Sĩ, ông đã bỏ qua khía cạnh đẹp đẽ của bài thơ, cũng không nêu lên được lòng chân thật của một người tu sĩ trí thức, chân chính.

 

Ngoài triết gia Phạm Công Thiện, còn có  diễn dịch giả TT. Thích Như Điển, Thích Viên Lý, Thi Sĩ Vân Nguyên, Đại Tá Nguyễn Tử Đóa và cư sĩ Nguyên Giác cho bài “Cúng Dường”, mà tôi xin mạo muội phân tách sau đây, cả 6 vị đều diễn giải một cách tương tự nhau: tất cả đều cho rằng thiền sư Tuệ Sĩ đã khóc lóc, sụt sùi, kể lể trong câu thơ cuối cùng “Bỉnh bát lệ vô ngôn” - câu quan trọng nhất của bài thơ tứ tuyệt - một bài thơ ngắn, chỉ có 4 câu.

 

Không, không, T/S Tuệ Sĩ không nhỏ bất cứ một giọt nước mắt nào trước đức Phật Thích Ca cả.

 

Xin hãy quán chiếu bài thơ qua tư duy này:

Trong một phòng giam tù tại một nhà tù VN, thiền sư Tuệ Sĩ, trước khi dùng bữa, một bát cơm tù, thầy làm thủ tục cúng dường. Đây là một thủ tục bắt buộc của một tu sĩ Phật Giáo, trước khi dùng một bữa cơm, người tu sĩ phải cúng dường chư Phật, chư tổ để tỏ lòng biết ơn, cúng dường chúng sanh đói khổ để tỏ lòng thương xót chia xẻ.

 

Trong trường hợp này, thiền sư Tuệ Sĩ đang cúng dường bát cơm tù của mình lên đức Phật Thích Ca Mâu Ni, và nếu theo sự diễn giải của 6 vị giảng sư này, thì nhà sư Tuệ Sĩ vừa cúng dường đức Phật, vừa kể lể sự tình với đức Phật như sau:

 

Thưa đức Phật Thích Ca, thế gian này sao đằng đẵng những hận thù, đầy máu lệ, con sao thấy… bi thảm … sụt sùi quá, con giờ đây nghẹn ngào, không nói được lời nào (“Bỉnh bát lệ vô ngôn”)

Như sự diễn giảng sau của các giảng sư:

“Bưng bát khóc không lờI” (TT Thích Như Điển trong bài “Cúng Dường Tối Thắng Tôn”) “Bưng bình cơm độn lặng yên lệ trào” (TT Thích Viên Lý + Triết Gia Phạm Công Thiện trong bài “Buổi Chiều Nắng Hạ Đọc Thơ Tuệ Sĩ - Phạm Công Thiện”). “Ôm chén lòng khóc thầm” (Thi Sĩ Vân Nguyên + Triết Gia Phạm Công Thiện). “Phẩm dâng tràn nước mắt” (Đại Tá Nguyễn Tử Đóa trong bài “Đạo Phật Trong con Mắt Tôi”). “Lệ nhỏ không lời, lòng xót thương” (Cư Sĩ, giảng sư Nguyên Giác:  trong bài “Những Con Chữ Tử Tế Trong Khoảnh Khắc Chiêm Bao”).

 

Thì đúng là bỉnh bát là hình ảnh đại diện của một tu sĩ Phật Giáo, thế nên bỉnh bát lệ phải là ông tu sĩ này đang khóc là hợp cảnh quá rồi? Vì vậy, các ông giảng sư cứ cho thầy “nhỏ lệ vô tư” đi thôi.

Trong hoàn cảnh đó, đức Phật Thích Ca phải ái ngại, an ủi khi nhìn thấy người học trò của mình, nhỏ lệ kể lể, ngài cũng từ bi mà thốt lên:

“Kìa ông Tuệ Sĩ, sao lại bi lụy quá thế? Chẳng phải ta đã dậy tất cả những gì có hình tướng đều chỉ là giả hữu cả hay sao? Và dẫu ông có cúng dường thân ông nhiều như số cát sông Hằng cho những thiện pháp, thì cũng chưa xứng gì với cái Tâm rỗng lặng, hồn nhiên mà ông đang theo đuổi hay sao? Cứ giữ Tâm như thế thì có gì là phải bi lụy đâu?”.

 

Nhưng ý nghĩa cao nhất “Bỉnh bát” là hạnh hoá độ, nên “lệ” của hạnh hóa độ thì phải là tình thuơng, là tâm từ bi hiển nhiên của bậc mà tâm của ngài vắng lặng trong “vô ngôn”, trong thiền, nhưng thương ai đây? Xin thưa, thương những kẻ đang giam giữ mình, nên lòng từ bi đó là tâm đại từ, đại bi, tình thuơng của một bậc chân tu đã xuyên suốt và thấu triệt.

 

Xin được diễn giải 2 câu cuối của bài thơ như sau. “Thế gian trường huyết hận” và “Bỉnh bát lệ vô ngôn”:

 

… Ngày xưa, các ông còn ở vị trí của kẻ bị săn lùng, kẻ đi trốn, trong vai trò cách mạng, giải phóng, giáo hội Phật Giáo Thống Nhất đã có lần thương xót, từ bi mà che chở cho các ông. Nay các ông đang ở vị trí của kẻ chiến thắng, ngự trị. Vì để bảo vệ cho vị trí quyền lực của mình nên các ông đã cư xử một cách vô ơn, thô bạo với những tu sĩ chân chính đã bảo vệ cho mình - những Thích Quảng Độ, Thích Huyền Quang, Thích Thiện Minh, Thích Tuệ Sĩ v.v…

Hành động, bắt giữ giam cầm những người chân chính làm cho nghiệp quả các ông trở nên xấu lắm, các ông sẽ phải trả cái quả xấu do mình tạo ra đó thôi, chúng tôi những người tu sĩ hiểu được nhân quả, hiểu được vấn đề, thấy thương xót các ông lắm.

 

Thế nên lòng từ bi này chính là đại bi.

 

Cư sĩ Nguyên Giác tuy đỡ hơn bốn ông kia, vì có câu “lòng xót thương”, nhưng bản dịch của ông trở nên giảm giá trị khi đã trình bầy thầy Tuệ Sĩ nhỏ nước mắt trong đó, nên lòng xót thương ấy chỉ còn là sự bi thảm, sụt sùi, chưa thể là từ bi đúng nghĩa được?

Lại nữa, cư sĩ Nguyên Giác đã tường thuật thêm những giá trị không có vào bài thơ, làm bài thơ mất đi giá trị đơn sơ, mà cao thượng, đại hùng mà đại bi, bình thản nhưng xuyên suốt và trí tuệ của thầy Tuệ Sĩ.

Xin trích dẫn sự diễn giải của cư sĩ Nguyên Giác: <trích>:

 

Đây thực sự không phải là thơ. Các dòng chữ trên đã vượt qua những gì ngôn ngữ loài người có thể chuyên chở. Đó chính là hoa từ cõi trời thả mưa vào ngục tối, để một nhà sư nhặt chữ lên và cúng dường Phật. Đó không phải là chữ, mà chính là nước mắt, là nỗi đau đớn của cơ thể khi cầm chén cơm lên và là nỗi thương xót khi thấy thế gian đầy máu hận, và rồi vị sư này thốt lời cảm ân đức của Đấng Thế Tôn… Bài thơ “Cúng Dường” chữ Hán này mang sức mạnh bất tử của các dòng kệ trong những nghi thức tụng kinh”. <Hết trích>

 

Làm gì có hoa từ cõi trời? Chỉ có những câu thơ đơn sơ mà sâu xa ý nghĩa. Làm gì có nước mắt và sự đau đớn thân thể? Chỉ có sự bình thản, đại từ bi trong sự thấu hiểu và xót thương, và làm gì có sự ca tụng ân đức Đức Thế Tôn? Mà chỉ có sự bộc bạch, xác định kiên trì lòng từ bi với kẻ đang hành hạ bằng sự giam giữ mình, trước đức Phật mà thôi.

Cư sĩ Nguyên Giác cũng đã ra khỏi ngữ cảnh của bài thơ giống như triết gia Phạm Công Thiện.

 

Thế nên không thể để thiền sư nhỏ bất cứ hình thức nước mắt nào cả, dù chỉ là một giọt lệ thầm cũng quá đủ để phá cách một nhân cách đại hùng, đại bi của thiền sư Tuệ Sĩ.

 

Sau cùng phật tử Ngẫu Hồ xin mạo muội dịch bài thơ “Cúng Dường” của thầy Tuệ Sĩ đúng như Bi Trí Dũng, từ bi tâm của thầy, của một bậc chân tu, để thầy khỏi phải nhỏ bất cứ giọt nước mắt bi lụy, oan sai nào:

 

Nguyên tác                                         Dịch:

Phụng thử ngục tù phạm                 Kính dâng bát cơm tù,              

Cúng dường Tối Thắng Tôn             Cúng giàng Tối Thắng, Đại Từ Thế Tôn,

Thế gian trường huyết hận             Thế gian còn lắm hận thù,

Bình bát lệ vô ngôn.                      Tim con, còn lặng, dâng, tràn xót thương.

 

Không có một giọt nước mắt nào sụt sùi, bi lụy, mà chính là tâm đại hùng, đại bi trong thơ, trong phong cách thầy Tuệ Sĩ, và đó mới chính là ca tụng ân đức của ngài Phật Thích Ca.


TRẦN NGẪU HỒ
Ý kiến bạn đọc
23 Tháng Năm 20196:10 SA
Khách
Dâng người một bát Cơm tù
Cúng dường Đức phật đại từ Thế tôn
Thế gian hận huyết còn dài
Tay bưng bình bát lệ đong không lời
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
18 Tháng Mười Một 20213:43 CH(Xem: 10937)
Tôi thường nghĩ, nước Việt Nam dù dưới chủ nghĩa nào cũng chỉ tạm thời, cái Vĩnh Viễn là mảnh đất do tất cả Dân Tộc dựng nên, cái đó mới tồn tại lâu dài, Vĩnh Viễn! Tôi nhìn mãi tấm hình chiếc cầu Mỹ Thuận, lòng thấy vui vô cùng. Thế là người Việt Nam thoát được cái cảnh “sang sông” phải lụy phà… Chúng tôi nhất quyết về Việt Nam dù không biết phía trước cái gì sẽ xảy ra cho mình. Nhưng dù sao, tôi cũng muốn an nghỉ ở Việt Nam nơi mình đã sinh ra và đã sống 60 năm trời! Tạ Tỵ [thư gửi Ngô Thế Vinh viết ngày 29.2 & 27.7.2000]
01 Tháng Mười Một 202111:05 CH(Xem: 9787)
Tôi xin tạm mượn nhận định của một nhà văn học sử Nga viết về văn hào F. Dostoyevsky để nghĩ về phim AIKA (sản xuất năm 2017) - bộ phim đã đoạt một số giải thưởng Quốc tế mà tôi vừa được xem, vì thấy rõ một điều: truyền thống hiện thực chói sáng của văn học Nga cổ điển - tiêu biểu là F. Dostoyevsky hóa ra vẫn được tiếp tục một cách xứng đáng trong văn học nghệ thuật Nga hiện đại (ở đây tôi chỉ xin nói tới một dòng của điện ảnh Nga tạm gọi là “Hiện thực tàn nhẫn không thương xót”) - có nghĩa là đã vượt qua vòng “Kim cô” Hiện thực xã hội chủ nghĩa từng thống trị tinh thần xã hội Xô Viết một thời gian dài dẫn đến những tác phẩm nghệ thuật nặng tuyên truyền phục vụ kịp thời và đã rơi vào lãng quên…
26 Tháng Mười 202112:17 SA(Xem: 9860)
“… những cố gắng suy nghĩ của một người vẫn ước muốn tự đặt cho mình một kỷ luật đồng thời cũng là một lý tưởng là phải tìm kiếm không ngừng, bằng cách tự phủ nhận, bất mãn với quãng đường mình vừa qua và cứ như thế mãi mãi…” [Cùng bạn độc giả, Lược Khảo Văn Học I] [1] Nguyễn Văn Trung
10 Tháng Mười 202111:31 CH(Xem: 9866)
Sau khi đưa một cảm ngôn về bức tranh của họa sĩ Lê Sa Long & ý kiến của nhà văn Trần Thùy Linh như một lời kêu gọi các nhà điêu khắc, họa sĩ, nhà văn, nhạc sĩ hôm nay: “DỰNG TƯỢNG ĐÀI NÀY ĐI: CUỘC “THIÊN DI” CỦA NHỮNG ĐỨA TRẺ VÀ BÀ MẸ CHƯA TỪNG CÓ TRONG LỊCH SỬ…”, nhằm góp phần miêu tả “nhân vật chính của Thời Đại, biểu tượng cho cả một dân tộc vượt lên cảnh ngộ bi kịch tìm lối thoát cho quyền sống của mình”, rất nhiều người đã ủng hộ. Nhưng cũng có không ít người lồng lên phản đối như bị “chạm nọc”, thậm chí chửi bới rất tục tĩu (xin lỗi không viết ra vì xấu hổ thay cho họ). Để trả lời họ, với tư cách là một người làm phim, tôi xin có vài suy ngẫm về NHÂN VẬT THỜI ĐẠI giúp họ tham khảo.
08 Tháng Mười 20219:37 CH(Xem: 9073)
Trong toàn bộ thơ văn chữ Hán, chữ Nôm của Đại thi hào Nguyễn Du, có một kiểu/ loại hình tượng nghệ thuật đặc biệt được ông thể hiện với cảm hứng thi ca và nghiệm sinh sâu sắc - đó là những người phụ nữ Tài - Sắc mà số phận bất hạnh, những “má hồng phận mỏng”, những giai nhân bạc mệnh, “hồng nhan đa truân”, phải chịu số phận “Tài Mệnh tương đố” với lời nguyền ác nghiệt: “Tài tình chi lắm cho trời đất ghen”… Cần khẳng định ngay một điều là, cái vẻ đẹp bí ẩn, quyến rũ, cuốn hút, thấm đẫm hồn cốt phương Đông kèm theo tài hoa hiếm có của họ, với Nguyễn Du là “chất ngọc quý” của đời, như một giá trị mang tính nhân bản - dù họ ở tầng lớp con hầu, kỹ nữ dưới đáy xã hội, hay ở bậc nữ hoàng, phi tử cao vời…
24 Tháng Chín 20212:08 SA(Xem: 10679)
Dẫn nhập: Việt Nam Một Thế Kỷ Qua, Nguyễn Tường Bách và Tôi là tên hai tác phẩm hồi ký của bác sĩ Nguyễn Tường Bách và cô giáo Hứa Bảo Liên, người bạn trăm năm của Nguyễn Tường Bách. Đây là hai bộ hồi ký đặc sắc về cuộc tình lãng mạn của một chàng trai Việt và một cô gái người Hoa ở Hà Nội cùng nổi trôi theo vận nước cho tới khi họ gặp lại nhau trên đất Côn Minh Vân Nam và trở thành đôi vợ chồng sắt son thuỷ chung với bao nhiêu tận tuỵ và hy sinh – nhưng quan trọng hơn thế nữa, đây chính là một phần của lịch sử sinh động và đầy biến động trong ngót một thế kỷ qua trong những cơn bão táp của Cách Mạng Việt Nam và cả lục địa Trung Hoa.
12 Tháng Chín 20218:12 CH(Xem: 9413)
Thật công bằng mà xét thì nhân vật cô câm (tên Cam, với nghĩa cam chịu, nhẫn nhịn) là sáng tạo có ý nghĩa hơn cả của bộ phim. Nếu không có nhân vật này, phim sẽ “nghèo” đi nhiều lắm. Cô câm giống như một “con mắt thứ hai” của khán giả cảm nhận, quan sát, đánh giá nhân vật chính là ông chủ Nguyễn- người mà cô yêu một cách say đắm, nhẫn nại và nô lệ, kể cả khi ông ta đã trở nên dại cuồng mất hết nhân tính! Hành động đáng kể nhất, mang tính chất nổi loạn và bộc lộ rõ tình yêu mù quáng của cô câm là hành động kéo lê cái tượng gỗ to bằng người thật quẳng xuống sông (hình như có hàm nghĩa là cô vứt bỏ thần tượng yêu trộm nhớ thầm của mình!) Và cô đã bị trả giá: ông chủ ấp Mê Thảo hạ lệnh bỏ rọ cô trôi sông để thế mạng!
07 Tháng Chín 20218:48 CH(Xem: 10151)
Đã từng quen thuộc với tác phẩm văn học “Đất nước đứng lên” của nhà văn Nguyên Ngọc từ những ngày ngồi trên ghế nhà trường phổ thông, lại vốn rất có cảm tình với nhà văn này, nên hồi phim điện ảnh “Đất nước đứng lên” xuất xưởng, tôi đã háo hức tìm xem ngay. Song, trái ngược với dự đoán và mong đợi, bộ phim đồ sộ, tốn kém này đã gây cho tôi nhiều phản cảm, nhiều nỗi ấm ức muốn được giải tỏa. Rồi khi VTV thời gian vừa qua liên tục phát sóng lại bộ phim này, nhân các dịp lễ lạt kỷ niệm nào đó, tôi đã xem thêm lần nữa và thấy cần phải nói đôi lời.
14 Tháng Bảy 20215:36 CH(Xem: 10696)
Cứ mỗi lần được đi trên sông Hồng, tôi lại mê mải nhìn sang hai bên làng xóm trù phú, và cố tìm những luỹ tre làng đang bị mất dần đi… Thế mà, suốt bao đời nay, luỹ tre làng là một trong những biểu hiện quen thuộc nhất, sinh động nhất của châu thổ Bắc bộ. Nhà thơ dân dã Nguyễn Duy từng thốt lên: Thân gầy guộc, lá mong manh Mà sao nên luỹ, nên thành tre ơi!
02 Tháng Bảy 20216:30 CH(Xem: 9850)
Giữa những ngày nóng nực tháng 6 này, giữa cơn "địa chấn" của lòng người trước chủ quyền Đất Nước bị xâm phạm trắng trợn từ nhiều năm nay, tôi đã bỗng nhớ đến một bài thơ yêu nước Tây Ban Nha do chính nhà văn Lưu Trọng Lư đọc cho nghe, cách đây gần ba chục năm, trong căn buồng của nhà văn đối diện phía sau Văn Miếu - Quốc Tử Giám.