Gần nhà Thiên An có một cái hồ nằm đối diện khu nghĩa trang mênh mông phía dưới chân đồi. Dân trong thành phố gọi đó là hồ dĩ vãng.
Ít người tìm hiểu tại sao lại có tên như thế. Nhưng họ bảo nhau rằng nếu ai ngồi bên hồ vào lúc mặt nước bất chợt chuyển động xoáy tròn thì sẽ nhìn lại được quá khứ của mình. Vòng bờ hồ ngoằn ngèo tua tủa như răng cá sấu nhưng lại làm tăng vẻ huyền ảo kỳ diệu của mặt nước xanh biếc lá cây. Hình như mọi người có thói quen quay đầu nhìn lại sau lưng mặc dù đôi bàn chân phải bước về phía trước. Nên thành phố giàu hơn nơi khác nhờ du khách tò mò về hồ dĩ vãng. Họ đến đấy để hi vọng tìm lại được quá khứ đã ngủ yên.
Từ khi dọn nhà lên khu đồi này. Thiên An thường thấy bà Jeannette có mái tóc óng ánh bạch kim ra ngồi bên hồ đều đặn như đi học. Bà ấy đến đúng vào ngày chủ nhật của tuần lễ thứ ba sang xuân. Và cho đến cuối tháng mười khi thành phố đón những ngày ngắn ngủi nóng như thiêu đốt mà người bản xứ gọi là été Indien thì Jeannette không trở lại nữa. Nhiều lần thân hình nhỏ nhắn của bà nghiêng sát xuống mặt nước gần bật ngã. Những ngón tay gầy guộc nhăn nheo như trái nho khô lùa qua lùa lại mặt nước tìm kiếm vật gì ở dưới đáy sâu. Mới tuần rồi đứng ở cửa sổ Thiên An nhận ra người đàn ông trung niên ngồi trong xe xám bạc nhìn sang hồ dĩ vãng cả nửa ngày rồi đi mất. Ông ta đã đến nơi ấy cả chục lần nhưng chưa bao giờ mở cửa xe bước đến gần nơi muốn đến. Chắc chắn đó là một người sợ nhìn lại quá khứ nhưng vẫn tiếc nuối muốn tìm về dĩ vãng của mình.
Những ngày nghỉ không thu hình cho đài truyền hình CTV Montréal. Thiếu Quân thả bộ đến ngồi trên băng ghế nhìn ra hồ dĩ vãng từ sáng sớm đến giờ ăn trưa thì bỏ đi. Hai vợ chồng người bạn của Thiên An dọn đến khu chung cư sang trọng này không lâu lắm. Cho đến một ngày người đàn ông đột nhiên biến mất mặc dù đã có lần đặt bàn tay lên thánh kinh thề đi bên cạnh vợ đến trọn đời. Từ đó người đàn bà vẫn là một phụ nữ có gia đình nhưng lại trở thành độc thân. Sau này Thiếu Quân ít xuất hiện trong những hội hè của người đồng hương. Người ta nói đó là một bà vợ chung tình. Nhưng thật ra Quân đang tận hưởng sự tự do tuyệt đối nên thường mặc màu đen để tang cho thời gian không có hạnh phúc khi còn chồng bên cạnh.
Gần như tất cả mọi người trong thành phố đều quen biết Viễn. Một tay bút chủ lực của nhật báo La Presse. Là khuôn mặt nghệ sĩ sôi nổi thay nhân tình như thay áo. Anh có vóc dáng quyến rũ lôi cuốn nên bên cạnh không thiếu đàn bà. Thiên An không để ý về quá khứ đó nên lao xả vào tình yêu chớp nhoáng như con thiêu thân.
Sống phóng túng trong thế giới riêng mà tình yêu chân thật khó tìm như thứ xa xỉ phẩm nên Viễn càng bảo thủ qua mắt nhìn về phụ nữ. Một lần anh tò mò muốn biết An có bao nhiêu người tình trước kia. Viễn đoán cho đến khi người yêu nghịch ngợm vẽ xuống mặt bàn con số khiêm nhường thì anh không tin đó là sự thật. Thiên An thường đến quán bar dưới chân đồi với vài người đàn ông nổi tiếng trong giới nghệ sĩ. Sau mỗi lần xuất hiện như thế thì ngay hôm kế tiếp có lời đồn rằng cô là tình nhân của họ. Nghĩa là An đã ngủ với gần hết đàn ông trong thành phố. Không bao giờ cô đính chính hay giải thích về lời đồn đãi quanh đời tư mình hoặc có liên quan đến chuyện yêu đương của hai người nam và nữ. Nhưng lâu dần Viễn bị ảnh hưởng. Đó là lý do họ trở thành quá khứ của nhau.
Tôi không biết tại sao Viễn là người tình của Thiếu Quân sau khi xa Thiên An. Tôi cũng không nhớ vì đâu mà Quân và An trở thành bạn thân của nhau dù giữa họ vẫn còn đọng lại hình ảnh của người đàn ông quyến rũ ấy. Nhưng tôi hiểu tại sao cả ba vẫn tiếp tục sống trong cùng thành phố có hồ dĩ vãng.
Cuối tháng giêng trước tết Nguyên Đán. Thiếu Quân mua vé mời chúng tôi đi xem chương trình múa dân tộc Trung Hoa và Tibet của đoàn vũ The Performing Arts trong Place des Arts. Khi màn nhung đỏ từ từ cuốn lên cao mở tung sân khấu. Tôi bị choáng ngộp bởi trang phục đầy màu sắc của những vũ công trình diễn. Giống như một giải cầu vồng trên tận góc trời sau cơn mưa đen kịt đổ xuống. Người đàn ông dẫn chương trình cúi nhẹ chào khán giả. Mái tóc vàng óng lòa xòa rũ xuống gần ánh mắt màu xanh nước biển khi anh bắt đầu nói tiếng Quan Thoại ngọt như tiếng mẹ đẻ. Cô gái bên cạnh mặc bộ áo dài đời Mãn Thanh có mái tóc đen quấn vòng kiểu cách cũng líu lo chuyển dịch lại bằng tiếng Anh và Pháp. Một trao đổi văn hóa tuyệt vời. Khách bản xứ vỗ tay vang dội sau mỗi màn trình diễn. Trong thính đường chỉ có ba khán giả Việt Nam.
Buổi tối ra về chúng tôi lặng lẽ thả bộ trên lề đường đến bãi đậu xe. Hoa tuyết rơi lất phất trên mái tóc của Thiếu Quân làm thành hai màu đen trắng tương phản nhau dưới ánh đèn đường. Tôi dừng lại bật diêm mồi thuốc. Trong không gian lặng thinh lúc ấy vang lên tiếng gót giầy bốt đang bước phía sau. Tôi thở ra làn khói mỏng và quay đầu lại nhìn thấy dáng bạn mình đang thọc tay vào túi áo khoác. Cả khoảng hàm dưới lẫn bờ môi dày tham lam của An nằm gọn trong chiếc khăn quàng màu tím của Viễn tặng vào dịp Giáng Sinh.
Thiếu Quân không viết văn như Thiên An mà làm việc cho kinh đào CVT của đài truyền hình thành phố. Dáng cao gầy và giọng nói trầm ấm mê hoặc người đối diện. Cô ký giả người Việt này là đề tài nóng bỏng trong giới truyền thông báo chí bản xứ và đồng hương. Người đối diện với Thiếu Quân thường bị lôi cuốn khi nhìn thấy cái nốt ruồi đen trên cần cổ gần bả vai bên phải của cô. Chính An cũng thú nhận từng bị hút vào ánh mắt sâu thăm thẳm của Quân khi Viễn giới thiệu cho hai người quen biết nhau. Riêng tôi xúc động hơn khi nhìn thấy người đàn bà độc thân này lần đầu tiên. Đến nỗi đã thoáng nghĩ rằng mình sẽ hạnh phúc khi hôn lên đôi mắt lạ lùng ma lực ấy.
Bắc Mỹ và thế giới rơi vào cơn khủng hoảng kinh tế trầm trọng. Nhiều căn nhà bị tịch thu vì chủ không còn khả năng trả tiền cho ngân hàng. Vài khuôn mặt tỉ phú nổi tiếng ở Mỹ ở Ấn Độ ở Âu Châu phải ra tòa thú nhận lừa bịp khách hàng một cánh tinh vi với những cổ phiếu mà giá trị chỉ là tờ giấy trắng. Bỗng nhiên niềm tin giữa người và người biến thành những lá bài xấp ngửa.
Tòa soạn nơi Viễn làm việc liên tiếp đi tin kinh tế nóng bỏng bao nhiêu thì những nhật báo tuần báo Việt ngữ cũng đi tin sôi nổi bấy nhiêu về hải phận nước tôi đang bị xâm lấn. Có thể nào Việt Nam sẽ từ từ bị xóa tên trên bản đồ thế giới? Có thể nào mảnh đất nhỏ bé hình chữ S nằm thu hẹp bên cạnh Trung quốc sẽ biến thành một Tây Tạng thứ hai? Có thể nào? Câu hỏi bỗng bùng lên dữ dội khi vấn đề tranh chấp hải phận giữa Việt Nam và Trung cộng xảy ra ngay trên chính lãnh thổ của đất nước mà đã lâu tôi không trở về.
Trong nhiều buổi họp mặt thân hữu. Đám đàn ông tụ lại đưa ra ý kiến sôi nổi về vấn đề này. Tôi thích nghe bọn họ nói chuyện nhưng hay về sớm hơn lúc tàn tiệc. Để rồi cái buồn xa xứ thúc đẩy tôi lái xe đi tìm quán cà phê SecondCup đâu đó ngồi cho đến nửa đêm. Những lúc ấy dĩ vãng kéo tôi về nơi sinh trưởng. Người ta nói Saigon bây giờ đã thay đổi rất nhiều. Cao ốc và nhà cửa mới xây mọc như nấm. Hà Nội tân tiến hơn với hàng đoàn xe hơi cao cấp sang trọng nối đuôi nhau trong tiệc cưới của các đại gia. Không hiểu tại sao trong nước bắt chước tàu gọi người giầu là đại gia như thế. Nhưng có một thay đổi lớn hơn đã mang lại vết thương cho dân tộc Việt Nam khi những cô gái tỉnh lẻ chưa đạt được mơ ước thời thiếu nữ đã lần lượt đứng xếp hàng cho đàn ông Đại Hàn hay Trung quốc chọn lựa để mua về quê họ.
Thiếu Quân trầm lặng ít nói hơn khi Brad Clemes chủ nhân lớn của tập đoàn Coca –Cola bị mất tích trong chuyến bay Air France 447 từ Brazil đến Paris với 228 hành khách và đoàn phi hành. Brad bị nét đẹp Á Đông của cô ký giả Việt Nam lôi cuốn khi nhận lời xuất hiện trong chương trình Nói chuyện với những người nổi tiếng của Quân thực hiện. Thời gian ấy Viễn cũng đeo đuổi bạn của chúng tôi sau khi An và anh chấm dứt cuộc tình. Quân không giải thích lý do Brad bỏ cuộc. Nhưng ngày nghe tin khủng khiếp ấy thì cô lặng lẽ ra hồ dĩ vãng chờ con nước xanh biếc xoáy vòng. Viễn không biết người tỉ phú bất hạnh ấy thường bay sang thành phố này để gặp Quân vào lúc trước.
Tác phẩm Life kể lại cuộc hành trình đầy đau khổ và nước mắt của một cô gái Việt Nam vượt biển vào thập niên 80 được chú ý và tiêu thụ mạnh nhất trong năm. Thiên An trở thành khuôn mặt mới được ưu đãi trong giới văn nghệ sĩ bản xứ. Bạn tôi bận rộn hơn trong các buổi gặp gỡ độc giả. An xuất hiện trên đài truyền hình và truyền thanh để giới thiệu cuốn sách theo hợp đồng với nhà xuất bản. Một hãng phim lớn của Hoa Kỳ gởi đại diện liên lạc mua bản quyền để quay thành phim. Bài viết về cuốn tiểu thuyết và tác giả của nó được Viễn trịnh trọng giới thiệu trên La Presse thật lôi cuốn. Bạn tôi cười lúm đồng tiền trong ảnh chụp trên các nhật báo và tạp chí. Khuôn mặt An hao hao như tài tử Đại Hàn hơn là nhà văn nữ người Việt. Viễn trở thành đại diện của người yêu cũ lo dàn xếp thỏa thuận hợp đồng với nhà xuất bản cho tác phẩm kế tiếp. Hai người thường xuất hiện chung trong những buổi tiệc tiếp tân. Thiếu Quân rất ít khi đến tham dự với họ.
Bất ngờ đến sững sờ khi đồng nghiệp Quân nói bạn tôi đã từ chức bỏ sở. Cả tháng ở lỳ trong phòng làm việc để sáng tạo bộ sưu tập áo dạ hội cho mùa đông năm tới. Tôi không liên lạc thường xuyên với bạn. Gọi Viễn. Anh và An đã đi Los Angeles để ký hợp đồng bán bản quyền tác phẩm Life cho hãng phim. Chúng tôi mất liên lạc với nhau trong thời gian Quân vừa bỏ đi. Tôi cảm thấy đau đớn điên cuồng. Cái điên cuồng của một người mất tình nhân. Không phải nỗi buồn của bạn gái lạc bạn gái. Không còn có Quân tôi mới thật sự biết thế nào là thất tình. Thấm thía mỗi khi nhớ đến người đàn bà lạnh lùng đầy lôi cuốn ấy. Không biết làm gì hơn là chờ đợi. Tôi chờ đợi qua điện thoại. Trên mailbox. Chờ đợi người phát thư mỗi sáng trước khi lái xe ra khỏi nhà. Tôi hút liên miên và thấm nỗi buồn đến rũ người rồi bắt đầu bỏ việc làm. Khi Viễn trở về thì anh cũng chúi đầu vào công việc không gặp tôi lần nào. Thiên An lo sáng tác mới không nói chuyện thường xuyên như trước. Cả ba chúng tôi tránh không nhắc đến người bạn cũ một lần nào nữa.
Tôi không thích đàn ông khi xong trung học. Buổi tối năm ấy trở về nhà bất chợt thấy mẹ bị người đàn ông sau bố đánh đập tàn nhẫn thì tôi không tự chủ và hoảng sợ quá chạy ra đường khóc ầm ĩ. Jeannette lôi tôi vào cửa và gọi cảnh sát. Sau lần đó chỉ còn hai mẹ con sống với nhau cho đến khi bà qua đời. Nếu mẹ còn sống chắc cũng không cảm thấy cú sốc nào nếu biết chuyện này. Tôi sợ đàn ông mỗi khi nhớ đến máu từ mũi mẹ chảy ròng xuống miệng. Khuôn mặt sưng vù bầm đen của bà không mở nổi con mắt khi tôi mở cửa bước vào nhà. Hắn chỉ ở tù bốn tháng nhưng bị cấm lại gần mẹ sau khi được thả. Ngược lại chúng tôi đã phải sống trong sợ hãi cho đến khi hắn bị đụng xe gẫy liệt hai chân ngồi trên xe lăn. Mẹ tôi chết đi trong niềm ân hận đã quyết định mang đứa con gái đi theo người đàn ông hung bạo ấy.
Rồi mùa đông kế tiếp lại tàn. Thời gian này tôi không còn có sức tập trung làm việc và cũng không nhớ chuyện gì đã xảy ra sau khi Thiên An đến bệnh viện mang tôi về nhà. Số tiền trong trương mục của mẹ để lại gần cạn. An đến săn sóc thường xuyên và không cho tôi hút như trước. Nhiều lần bạn tôi kiên nhẫn ngồi lại thật lâu để chờ nghe lời giải thích. Có lúc tôi muốn nói cho An nghe về những ngày bất hạnh mà tôi đã phải chịu đựng khi mẹ sống chung với hắn ta. Nhưng trong một khoảnh khắc bất chợt nào đó tôi nhìn thấy dòng máu từ mũi của Thiên An chảy xuống miệng trên khuôn mặt bầm đen sưng húp. Thế là tôi ôm chầm bạn khóc nức nở như một đứa con nít mà không nói ra lời. An cũng khóc theo mùi mẫn.
Khi mẹ qua đời đột ngột thì tôi đã sống những ngày lao đao nhất. Quân bỏ đi thì đau khổ cũng quật tôi ngã quị. Sự mất mát thấm sâu vào tim làm tôi hoàn toàn thay đổi và từ chối không gặp lại Viễn. Có phải Thiếu Quân bỏ đi vì anh. Dù vậy tôi cũng không ra hồ dĩ vãng để tìm quá khứ bởi vì nó không bình dị như quá khứ của Thiên An. Quá khứ của tôi là những ngày ngửi thấy mùi rượu và xô xát giữa bố mẹ. Quá khứ của tôi gắn liền với sự hung hãn tàn bạo của hắn ta. Nhưng quá khứ ấy cũng có đôi mắt sâu thăm thẳm của Thiếu Quân. Nên tôi không muốn nhớ những ngày bất hạnh cũ mà chỉ muốn biết Quân ở nơi nào vì giọng nói trầm trầm và cái nốt ruồi đen trên cổ trắng ngần ấy đeo đuổi tôi mỗi ngày
Nước Mỹ tiếp tục xảy ra tai họa. Bão kéo về miền đông rồi tràn sang miền Nam. Những lớp tuyết bất thường phủ trắng xóa tất cả mọi thứ kể cả tình yêu. Thủ phủ Port-au- Prince của Haiti chìm đắm trong cơn tang tóc vì động đất khủng khiếp chôn vùi cả nửa triệu con người. Khi nhìn thấy những hình ảnh kinh hoàng trên đài truyền hình thì tôi hốt hoảng tưởng tượng mình rơi xuống độ sâu thăm thẳm của đường nứt trên mặt đất. Không biết cảm giác ấy thật sự kinh khủng ra sao. Nhưng ngay giờ phút buồn rũ như thế thì tôi đã tự hỏi "Có thế giới bên kia không? thế giới ấy có giống như nơi tôi đang ở không? Thế giới ấy có tình yêu không? Có làm con người khắc khoải đau khổ không?"
Giọng trầm trầm gọi về từ nơi thật xa trong một buổi tối tháng tư đúng ngày sinh nhật của Viễn. Hình như tôi đã im lặng lâu lắm mới có thể bật ra tiếng khóc. Thiếu Quân xin lỗi đã ra đi lặng lẽ không để lại tin tức. Tôi bật hỏi Quân có đến nhìn xuống hồ dĩ vãng chờ nước xoáy vòng trước khi rời khu đồi của thành phố không. Tiếng trả lời lạnh băng trong điện thoại: "Hôm đó không thu hình. Ngồi ở hồ đến trưa thay vì tối mới về thì Quân về nhà sớm hơn. Anh Viễn và Thiên An ở trong phòng ngủ của Quân."
Sống ở khu đồi khá lâu nhưng chưa bao giờ tôi ngồi chờ con nước xoáy xuất hiện trong huyền thoại hồ dĩ vãng. Bỗng nhiên ước muốn như bão nổi kéo về khi chính tôi cần tìm lại chiếc bánh madeleine của mình.
lê quỳnh mai
Montréal. Lac des Castors
Tháng ba năm 2010.