- Tạp Chí Hợp Lưu  18939 Magnolia St. Fountain Valley, CA 92708 - USA Điện thoại: (714) 381-8780 E-mail: tapchihopluu@aol.com
Tác Giả
Tìm đọc
Lượt người xem
207,374

LẠI MỘT MÙA THU “ĐI TÌM MẶT” SÓNG GIÓ CỦA “NGƯỜI ĐI TÌM MẶT”

04 Tháng Chín 20238:52 CH(Xem: 1154)


HH

Mai An Nguyễn Anh Tuấn

LẠI MỘT MÙA THU
“ĐI TÌM MẶT” SÓNG GIÓ CỦA “NGƯỜI ĐI TÌM MẶT”

 

 

Mùa thu này, nhà thơ Hoàng Hưng và phu nhân trở lại thăm Thủ đô. Ông có gọi tôi cùng tới studio riêng của họa sĩ Trần Lương. Giữa cơn hứng trò chuyện với họa sĩ, ông tìm đến “quốc hồn quốc túy” qua sợi thuốc lào Vĩnh Bảo, và tôi đã chộp được một hình ảnh của ông để rồi chợt thấm một nỗi buồn…

Người thi sĩ nhiều năm nay cặm cụi tìm dịch bao thơ Pháp, thơ Mỹ từ cận đại tới hiện đại nhằm mong đóng góp chút gì cho việc đổi mới thơ ca nội địa; nhà giáo dục học cần cù dịch biết bao trang sách tâm lý học giáo dục hiện đại mong cứu giúp cho nền giáo dục quốc gia đương lụn bại; nhà văn hóa say sưa với những tìm tòi sáng tạo mới của lớp trẻ trong nghệ thuật; nhà báo kỳ cựu từng đau đáu với những vấn đề Dân trí, Dân sinh; con người hiền lành với bao khát vọng tinh thần cao cả cho cộng đồng ấy cho đến hôm nay vẫn bị chính quyền hoài nghi, đề phòng, cảnh giác - sau khi đã xích tay ông bắt ông bóc lịch 39 tháng từ mấy chục năm trước chỉ vì lòng yêu Thơ, yêu sự sáng tạo của Thơ Hoàng Cầm…

Nửa giờ nghe ông đàm đạo về nghệ thuật Hậu hiện đại với họa sĩ, rồi sau đó được ông mời bia hơi Hà Nội và cùng ông trò chuyện, tôi càng hiểu thêm điều này: Ông trăn trở nhiều năm “Đi tìm mặt mình” cũng là đi tìm những vẻ đẹp trong Sách vở, trong từng suy tưởng sáng tạo nghệ thuật của bọn trẻ - trong đó có cô con gái Ly Hoàng Ly của ông… Ông “Đi tìm mặt mình” bằng cách cùng một số nhà văn tâm huyết vận động thành lập trang Văn việt để rồi sau đó bị hạch sách, thậm chí bị thù địch, mặc dù ông đã vài lần chân thành và não lòng kêu lên rằng: “Văn Việt không hề có ý định đối đầu với ai cả!”

Tôi bỗng nhớ lại như in cái ấn tượng khi lần đầu được đọc bài “Người đi tìm mặt”(1) của nhà thơ Hoàng Hưng khi đang là sinh viên văn khoa năm nhất… Ngày hôm nay, tôi còn chợt nhận ra ở bài thơ đó thông điệp về khát vọng đi tìm nhân vật thẩm mỹ của nhà thơ cho sự nghiệp văn chương riêng mình.

Ta đói mặt người ta khát mặt ta

Ta vọng mặt em mặt em ở đâu?

Đốt đuốc từ ngữ

Thơ tìm giúp mặt thơ ơi!

Mình đi tìm mặt mình đi tìm mặt mình đi tìm mặt

Không riêng gì nhà thơ Hoàng Hưng “đi tìm mặt mình”. Cả một thế hệ lúc ấy, và các thế hệ sau ông đã trăn trở “đi tìm mặt mình”, cũng tức là đi tìm ý nghĩa tồn tại của mình, tìm nghĩa lý cuộc sống - “Thơ tìm giúp mặt thơ ơi!” - khi mà hệ thống tuyên truyền & giáo dục chính thống cố nhồi nhét những tín điều xa lạ khét lẹt máu và thuốc súng, khi mà nền mỹ học Mao-ít chỉ mong biến văn nghệ sĩ thành những "thừa sai" trung thành, cái loa phát ngôn cho người cầm quyền đang sống chết bảo vệ những quyền lợi của tầng lớp quý tộc mới bằng mọi giá - kể cả chà đạp lên mọi quyền cơ bản của con người mà họ vẫn rêu rao…

Những nhà văn, nhà thơ trẻ như Hoàng Hưng thời ấy, “Đêm xuống rồi/ Ta lẻn/ Đi tìm mặt mình”, đang mê mải say sưa đi tìm “nhân vật thời đại” thật sự cho cảm hứng sáng tác của mình, thì đã bị giăng “lưới thép tư tưởng” - than ôi, lại do một số văn nghệ sĩ đáng kính lớp trước bị thần phục tung ra theo lệnh trên, ví như những dòng phán xét này:

“Trở về Thủ đô mới trên một năm là có người đã viết trong Giai phẩm mùa xuân:

Những con người của chúng ta

Đang lờ mờ xuất hiện

Le lói hy vọng…

Những con người nào vậy? Chắc chắn không phải là những con người như Lê Văn Thọ, Phan Đình Giót, Ngô Gia Khảm, Nguyễn Thị Chiên […] Không, những con người của Giai phẩm mùa xuân đúng là cái đám người cũ bị dồn vào một góc và đang ngoi đầu dậy. Những con người hư hỏng ấy trong bao lâu bị chính nghĩa dồn ép, nay có hoàn cảnh ngoi đầu dậy là chúng liền phá vỡ nước sơn Cách mạng mong manh. Chúng nó quật dậy với ý định trả thù, táo tợn hung hăng lại càng cho mình là dũng cảm” (2).

Thế rồi nhà văn “canh cổng” tư tưởng chế độ này đã dùng “chùy thép” ngôn từ giáng không thương tiếc xuống tư cách, nhân thân của những người theo ông là “bọn phản nghịch”, là quân “mưu mô làm chính trị phản động”, bọn mang “nọc độc”, lũ “chuột dịch” “định kiếm chác một món to”(3).

 “Người đi tìm mặt” sau khi “vỡ mặt”, trở thành “Người về từ cõi ấy”, thành “kẻ xa lạ” thì cũng hơn ai hết hiểu rõ sự thật cay đắng này: khi những viên chức cấp cao thuộc tầng lớp “quý tộc mới” đương sống giữa biệt thự và các tiện nghi hiện đại dửng dưng trước nỗi khổ của Dân oan, thậm chí còn cao giọng lên án họ là “ác bá cường hào”, có thể thấy rằng họ  không giả dối đóng kịch chút nào, mà rất chân thực chân thành. Bởi trong máu họ, từ lúc còn là học trò, đã nhiễm tư tưởng “Ngôi Sao”, tức là cái đặc quyền đặc lợi đương nhiên được hưởng đối với gia đình mình, với giai tầng của mình; do đã có công lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng Dân tộc và Giai cấp nên tự cho cái quyền được ban ơn hay trừng trị, quyền sai khiến luật pháp! Dù một số người như họ kết cục đã bị đưa vào “lò đốt” của Tổng Bí thư, nhưng “bầy sâu” ngày một sinh sôi nảy nở, đe dọa nhấn chìm “khuôn mặt đích thực” của kiểu con người cần phải tồn tại để cứu vớt xã hội!

Công viên chiều đẹp quá và lịch sự đến thành xa lạ

Tường vi nở mưa trên gạch đỏ

Mặt họ no đủ quá

Họ vui dễ thế kia

Cả một mùa hoa tím nhợt đi

Trong nắng hạ.

Người ơi người đời ta biết có

Mấy ngày vui?

Đi tìm mặt mình đi tìm mặt mình đi tìm mặt mình

Cho tới hôm nay, nhà thơ Hoàng Hưng cùng không ít người cầm bút vẫn đang tiếp tục “Đi tìm mặt mình” trong một tâm thế xã hội: “Quyền lực ở phía này, sự sợ hãi ở phía kia, luôn luôn là những cột trụ trên đó uy quyền phi lý được xây dựng” (Power on the one side, fear on the other, are always the buttresses on which irrational authority is built), như nhà tâm lý học người Đức Erich Fromm từng nói.

Nhà thơ từng “ Tồn tại trong sự tuyệt vọng” chắc chắn chưa lúc nào quên đi cái giấc mộng về “Nhân vật thời đại” lý tưởng của mình; kể cả lúc “Một năm sau còn nghẹn giữa cuộc vui/ Hai năm còn mộng toát mồ hôi” cũng khắc khoải nghĩ đến:

Những con người của chúng ta

Đang lờ mờ xuất hiện

Le lói hy vọng…

Vậy, “Những con người của chúng ta” đó hiện giờ là ai, và đang ở đâu? Sự “lờ mờ xuất hiện” của nó từ hơn nửa thế kỷ trước làm cả xã hội “le lói hy vọng”, đã xuất hiện chưa? Hôm nay, giữa mùa thu vẫn đang còn rớm máu này, chắc ông vẫn còn muốn thốt lên:

Đốt đuốc lên

Cho ta đi tìm!

Đốt đuốc lang thang

Bàn chân bụi đất

Đốt đuốc tốc độ

Cháy vòng bánh xe

Đốt đuốc ái tình từng chiếc hôn đắm say hờ hững

Đốt đuốc nhịp điệu

Đất trời loảng xoảng nghịch âm

Đốt đuốc sắc màu

Cuộn quặn mặt trời Van Gogh

Đốt đuốc từ ngữ

Thơ tìm giúp mặt thơ ơi!

Mình đi tìm mặt mình đi tìm mặt mình đi tìm mặt

Những câu thơ xót đau, trăn trở đến thảng thốt của nhà thơ trong quá trình “đi tìm mặt mình” đã khiến lão thi sĩ Hoàng Cầm nhận xét: “Phải viết để phơi gan, giãi óc trước cuộc đời mà anh yêu, lắm phen yêu đến cuồng nộ khi chẳng may cái mình yêu lại trở mặt phũ phàng với mình. Quá yêu nên mới mải mê tìm – tìm một hình thù giải đáp” (4).

Giờ đây, lòng thương thầm lặng của tôi đối với ông, tình thương của trò xưa đối với thầy cũ dường chợt lặn biến, để lại trọn vẹn trong tôi một lòng kính phục vô hạn, một niềm tự hào khó giải thích… Tự hào, và tin tưởng, bởi cái khát vọng “đi tìm mặt” – đi tìm những gì tinh khiết, chân thật nhất giữa trùng điệp thật-giả hầu vẫn còn nguyên vẹn trong ông; bởi giữa cái môi trường xã hội đang bị băng hoại bao điều tốt đẹp này, vẫn có những trí thức như ông, vào tuổi “hạc độc” vẫn tràn đầy sinh lực tinh thần và khát vọng cống hiến cho đời sống văn hóa đúng nghĩa đang chật vật hòa nhập vào những dòng lớn của Thế giới…

-------------

[1]. Người đi tìm mặt, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội 1993.

[2,3].Tuyển tập Hoài Thanh, tập II, Nxb Văn học, HN 1982, tr.323- 324.

[4]. https://www.diendan.org/sang-tac/hoang-hung-di-tim-mat

 

Mai An Nguyễn Anh Tuấn

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
23 Tháng Chín 202310:53 CH(Xem: 910)
Trong những thập niên tới—khi các văn khố hoàn toàn mở rộng—chúng ta mới có thể biết rõ ai là người Việt đầu tiên đã đến Mỹ và tiếp cận với nền chính trị Mỹ. Cách nào đi nữa, Bùi Viện khó thể là nhân vật này… /... Nguyễn Sinh Côn—dưới bí danh Paul Thành, rồi Nguyễn Ái Quốc—có thể là người Việt đầu tiên đến Mỹ, và chắc chắn là người đầu tiên nghiên cứu hệ thống chính trị Mỹ… /... Phần tư thế kỷ sau, Nguyễn Sinh Côn—với bí danh Hồ Chí Minh—thực sự móc nối được với cơ quan tình báo chiến lược (OSS) Mỹ, được tặng bí danh “Lucius,” rồi bước vào Hà Nội giữa cao trào cách mạng 1945.[lvii] Mặc dù Liên bang Mỹ đã chọn thái độ “hands-off” [không can thiệp] khi liên quân Pháp-Bri-tên khởi đầu cuộc tái xâm lăng Việt Nam năm 1945, / ...cũng như thiết lập sự chính thống cho chế độ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa, qua cuộc bầu cử quốc hội 1946 và bản Hiến Pháp 9/11/1946...—đồng thời có thời gian chuẩn bị cho cuộc chiến kháng Pháp suốt 8 năm kế tiếp.
31 Tháng Tám 202311:33 CH(Xem: 1257)
Sunday afternoon, September 2, 1945. High on a stage at Cot Co [Flag Pole] park—which was surrounded by a jungle of people, banners, and red flags—a thin, old man with a goatee was introduced. Ho Chi Minh—Ho the Enlightened—Ho the Brightest—a mysterious man who had set off waves of emotion among Ha Noi's inhabitants and inspired countless off-the-record tales ever since the National Salvation [Cuu Quoc], the Viet Minh organ, had announced the first tentative list of the "Viet Minh" government on August 24. It was to take the Vietnamese months, if not years, to find out who exactly Ho Chi Minh was. However, this did not matter, at least not on that afternoon of September 2. The unfamiliar old man — who remarkably did not wear a western suit but only a Chinese type "revolutionary" uniform — immediately caught the people's attention with his historic Declaration of Independence. To begin his declaration, which allegedly bore 15 signatures of his Provisional Government of the Democ
26 Tháng Mười Một 20198:59 CH(Xem: 16132)
Những tác phẩm do TẠP CHÍ HỢP-LƯU xuất bản:Hiện có bán qua hệ thống Amazon phát hành toàn cầu. Và SÁCH MỚI CỦA NXB TẠP CHÍ HỢP-LƯU 11-2019 Hiện có bán qua hệ thống phát hành LuLu.com.
21 Tháng Chín 20232:50 CH(Xem: 914)
Mùa thu trải ra trải ra / Từng bước chân trên ngọn cỏ khô / Có em chạy băng qua cánh đồng hoang tưởng / Nụ hôn vội một sáng ướt mưa / Có phải em và mùa thu / Chia tay và nỗi buồn có thật / Như mưa / Rơi xuống đời nhau.
15 Tháng Chín 202312:19 SA(Xem: 996)
Vô cùng thương tiếc khi được tin: Anh Nguyễn Văn Cử, Pháp Danh Gelek Gamba / Cựu học sinh Chu Văn An và Trần Lục / Cựu Sĩ Quan Võ Bị Thủ Đức, Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa / Sinh ngày 16 tháng 4 năm 1944 tại Hải Phòng, Việt Nam / Đã quá vãng ngày 22 tháng 8 năm 2023 / tại San Jose, California / Hưởng thọ 79 tuổi
12 Tháng Chín 20238:24 CH(Xem: 1351)
Đá nghe chuyện của mưa / Mang lời cho gió / Phía sau câu chuyện là tiếng sóng / Nụ cười gieo / Gió cuốn mây / Những đứa trẻ nhặt mưa ban ngày.
12 Tháng Chín 20231:30 CH(Xem: 1199)
Kể từ lần đó, chúng tôi quay trở lại và coi quán Eden như điểm hẹn hàng ngày. Thi thoảng, em sẽ đến sớm hơn tôi, vẫn dáng vẻ im lìm nhắm mắt hút thuốc không hề để tâm tới xung quanh ấy. Em thích những bản nhạc thê thiết vẫn nhả lời rầu rĩ ở quán. Lý do mới thật sự đơn giản làm sao.
12 Tháng Chín 20232:20 SA(Xem: 1298)
Ngủ đi. mênh mang suối nguồn / Ngủ đi. vợi nhẹ tâm buồn không đâu / Một bóng đời vút ảnh câu / Mà trần gian vẫn nhiệm mầu sắc không
12 Tháng Chín 20231:37 SA(Xem: 1445)
Phàm những gì người ta thích thì thường chòi mòi chốc mảy vì thứ ấy. Ví như người mê gái đẹp (thấy gái đẹp ai không mê, người nào nói không mê gái có mà hâm!), cô nào có vóc dáng lả lướt, ngồ ngộ, trang phục hơi sex đôi chút thì con ngươi như dán chặt vào đó. Lại có người thích chơi chim, mỗi lần nghe tiếng hót là như bị hốt hồn. Mỗi cách chơi đều có hội riêng, tập hợp những người cùng sở thích, chủ nhân của những quán cà phê vỉa hè cũng đã tận dụng cái sở thích ấy để mà câu khách. Trên cành cây có treo dăm ba lồng chim, bên ly cà phê mà tán pháo, tán cái vui dân dã của mình. So cọ con chim này hót hay , con chim kia đang bắt đầu thay lông. Và cũng từ đó, có nhiều kẻ tìm được khối tiền vì những trò chơi.
12 Tháng Chín 202312:43 SA(Xem: 1259)
Hai câu trên nằm trong bài thơ mang tên “Lễ Phục Sinh 1916” của William Butler Yeats. Bài thơ nhằm tưởng nhớ tới những người đã ngã xuống cho tự do và độc lập của Ireland. Cuộc hành quyết đẫm máu các thủ lĩnh cách mạng sau cuộc trỗi dậy vào ngày lễ phục sinh đã đánh thức cả một thế hệ Ireland. Cuối cùng, nhân dân Ireland cũng dành được độc lập vào năm 1949 và bài thơ của Yeats được cho là một trong những bài thơ chính trị hay nhất của thế kỷ 20 trong lịch sử văn học nước Anh.