Mười sáu năm trước, chúng tôi có cái hân hạnh được Liên đoàn các công ti bảo hiểm Pháp (Fédération des socìétés françaises d’assurance), qua thỏa thuận với bộ tài chánh CHXHCN Việt nam, gởi về nước cùng với đồng nghiệp Pháp giảng dạy bộ môn còn mới này ở bên ta. Đây là lần đầu tiên chúng tôi đặt chưn trở lại nơi chôn nhau cắt rún, sau 44 năm trời đằng đẵng buộc phải lập nghiệp và sanh sống ở xứ người (1).
Vào giờ giải trí ngay hôm khai giảng trong trường Đại học Tài chính và Kế toán (nay đổi tên thật oai là Học viện Tài chính) ở Đông ngạc, Từ liêm, Hà nội, hầu hết 39 học viên nam nữ trong lớp bỗng vụt vây quanh chúng tôi, cười tươi, tò mò, thân mật chào hỏi. Rồi đột nhiên :
- Thầy, thầy, sáng mai thầy cho tụi em nghỉ, nghen.
Thật là bất ngờ. Chúng tôi như bị cấm khẩu, lặng thinh, chẳng biết phải trả lời như thế nào. Sao lại kì cục vậy kìa, chưa chi mà đã xin nghỉ ? Họ ngán nghe giảng bài bằng tiếng Pháp chăng ? Nhưng có người thông dịch kèm theo kia mà. Hay là vì thông dịch không thông, khúc mắc, khó hiểu ? Hay vì bộ môn mới mẻ quá sức ? Thấy chúng tôi có vẻ bỡ ngỡ, chưa hiểu, họ bèn lặp lại lời yêu cầu, giải thích :
- Tối nay có mấy trận World Cup truyền trực tiếp trên vô tuyến, tụi em phải coi cả đêm, không thể bỏ qua trận nào. Dậy trễ, nên không tới trường sớm được.
Thì ra họ cả trai lẫn gái phải thức suốt đêm, mê mệt theo dõi các trận đá trong dịp Coupe du Monde de football (Cúp bóng tròn Thế giới, hay World Football Cup) do Fédération Internationale de Football Association (Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Bóng tròn, viết tắt là FIFA) tổ chức lần đầu tiên năm đó ờ Hoa kì, từ ngày 17 tháng Sáu tới 17 tháng Bảy 1994. Trùng khít thời gian đoàn giáo viên Pháp chúng tôi giảng dạy ở Hà nội và ở Sài gòn (không ghé vô Huế, chẳng hiểu vì lí do gì), khiến cho thành quả về sau thật khó lường, chắc không đạt tới mức mong muốn. Lạ một điều là hiện nay, vào năm 2010 này, đại đa số thảy đều quyển cao chức trọng, cửa rộng nhà sang, xe hơi xe máy, trong khi chúng tôi vẫn cứ là một thầy gíáo quèn, tuy đã về hưu.
Tha hóa
Nói nào ngay thì đâu phải chỉ có học viên của chúng tôi ở bên ta mới ghiền coi đá banh như vậy. Xin nói rõ : ghiền xem, chớ không phải ghiền chơi thể thao này. Chẳng có môn nào mà chi phối hoàn cầu bằng môn bóng tròn, từ trẻ con cho tới người lớn, từ hang cùng ngõ hẻm cho tới nước lớn nuớc nhỏ trên trái đất thảy đều say mê xem bóng đá. Chưa có thống kê chánh thức nào cho biết (trước) sẽ có bao nhiêu khán giả đến từ mọi nơi trên thế giới trực diện coi các trận đá tại chỗ, để so với con số ghi trong máy 16 năm trước có tới những 3.587.538 người và con số hàng tỉ ở nhà theo dõi trên vô tuyến năm 1994 là năm học trò của chúng tôi xin phép nghỉ buổi sáng. Áy là chưa kể số người ngồi xem các đội đá banh sát phạt nhau trên màn ảnh trong quán rượu, tiệm càphê, phòng trà, ổ mại dâm trá hình bên ta gọi là karaoke. Các tửu điếm đó thảy đều ăn nên làm ra nhờ đã lắp thêm vô tuyến và dựng thêm mái che để phục vụ khách hàng đặc biệt này. Các con số quá sức tưởng tượng và việc ăn nên làm ra ở các tựu điểm nói trên hiển nhiên biểu hiện cái tật khôn chừa (chúng tôi) gọi là footballmania, cái tật ghiền coi đá banh như ghiền ma túy. Con người đã bị tha hóa, biến chất. Riêng về những cuộc vận động, cổ võ, ủng hộ đội nhà trong (mỗi) quốc gia phụ họa cái tật khôn chừa này thì nó còn là một thứ thuốc phiện miễn phí nhà nước dùng để ru ngủ người dân, hủy hoại, xóa nhòa bản năng suy xét của họ, chẳng khác gì tôn giáo dưới mắt ông Các Mác trước kia. Thật là đáng sợ, đáng buồn khi đầu óc con người bị tình tiết thương tật, tác phong giải trí (2) và mức thu nhập của các cầu thủ xâm chiếm trọn vẹn, trong lúc xã hội vẫn nghèo đói, thiếu ăn thiếu mặc, việc làm khan hiếm và còn có biết bao tệ đoan cần phải diệt trừ. Bị ru ngủ về mặt chánh trị như vậy, mà về mặt thương mãi họ lại còn vô tình làm con mồi béo bở cho những tồ chức tham tiền hám của kiếm chác.
Cứ lần giở lịch sử Cúp bóng tròn Thế giới từ khi nó được thành lập vào năm 1904 cho tới tháng Sáu tháng Bảy 2010 World Cup diễn ra hiện gìờ ở Nam Phi thì rõ. Chỉ cần sơ sơ kiểm tra cũng đà nhận thấy ngay rằng đằng sau các buổi lễ long trọng và tranh tài đều có bóng dáng các doanh nghiệp đa quốc gia đối tác của liên đoàn thể thao FIFA và đủ loại maphia đua nhau hốt bạc, dành cho mình bao nhiêu quyền lợi không thước nào lường. Đây đâu phải là chuyện bí mật, báo chí và mọi thành phần liên quan đều thấy rõ như vậy. Còn bảo rằng người dân cũng hưởng được chút ít lợi lộc, thì cứ nhìn sự việc xẩy ra trước mắt. Lấy thí dụ mùa World Cup 2010 ở Nam Phi hiện giờ mà coi. Công cuộc dọn dẹp các khu ổ chuột và trục xuất dân cư, đồng thời với công trình hoàn thiện, trang hoàng một số townships (biệt cư dồn nhốt dân da-đen thời apartheid, nay vẫn còn tồn tại) (3) đều nằm trong tay băng đảng không hề chịu chia sẻ nguồn lợi không đáy cho ai hết, nói chi cho cư dân bị họ trục xuất và chiếm đoạt.
TRẦN THIỆN - ĐẠO
(Paris, 17/06/2010)
-----------------------------
(1) Xem cùng tác giả : Lạc lõng giữa lòng đất nước (Hợp lưu, số 94, tháng 4 & 5 / 2007) và Chứng từ - Tạp chí Văn trong lòng độc giả (Hợp lưu, số 105, tháng 5 & 6 / 2009 ; Nhà văn, số 6, tháng 12 / 2009).
(2) Vừa rồi, có mấy cầu thủ đội tuyển Pháp bị truy tố đã truy hoan với gái gọi vị thành niên. Chuyện vẫn còn bàn tán rùm beng trên báo chí. Chờ ngày xét xử.
(3) Apartheid, thể chế chánh quyền da-trắng buộc toàn thể coloured people, dân da-đen, kể cả da-màu khác và lai, phải sanh sống trong các biệt cư gọi là township(s). Bãi bỏ năm 1994, khi chánh quyền lọt vào tay người da-đen.